אידישע ווערטער און זייער ריכטיגער אויסלייג (ספעלינג)
די אחראים: יאנאש,אור המקיף,אחראי,געלעגער
-
- שר חמש מאות
- תגובות: 617
- זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך דעצעמבער 12, 2018 2:43 pm
- אסדר לסעודתא
- שר עשרת אלפים
- תגובות: 11191
- זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אפריל 25, 2018 11:08 pm
-
- שר מאה
- תגובות: 247
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יוני 27, 2016 11:03 pm
-
- שר מאה
- תגובות: 247
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יוני 27, 2016 11:03 pm
-
- שר מאה
- תגובות: 247
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יוני 27, 2016 11:03 pm
-
- שר מאה
- תגובות: 247
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יוני 27, 2016 11:03 pm
אסדר לסעודתא האט געשריבן:ווייטאג
כבודו במקומו מונח של הרב אסדר, אבער מיר ווילן ברענגען א ראי' מוכרחת אז ווייטוג קומט מיט א ווא"ו און נישט מיט אן אל"ף.
יעדער ווייסט אז דער ליטווישע אקצענט איז א שטארקע אונטערלאנער אויף אונזער הברה - ווי באקאנט זאגן די ליטוואקעס א מלאפום פונקט ווי א קמץ, דער אמת איז אבער אז עס איז דא א גרויסע חילוק צווישן די צוויי. ווייל א קמץ זאגן זיי ווי אונזער אפענע קמץ, ווי למשל האט, אט, נאר. טאג, וואג, פלאג, זאגן זיי מיט די זעלבע הברה ווי אונז זאגן אט, האט, נאר. משא"כ א מלאפום זאגן זיי ווי אונזער פארמאכטער קמץ, ווי למשל יאר, קלאר, גאר. און אזוי ווי מיינונג, ברוקלין, בלוט-דרוק. א גוטער סימן איז דער ווארט 'ברוך', דער קמץ בי"ת זאגן זיי אנדערש ווי דער מלאפום רי"ש.
יעצט 'ווייטוג', זאגן זיי מיט א פארמאכטער קמץ אזוי ווי זיי זאגן א מלאפום, זיי זאגן עס נישט ווי דער בי"ת פון 'ברוך', נאר ווי דער רי"ש, דעריבער קומט אויס אז דער ריכטיגע אויסלייג איז ווייטוג, און נישט ווייטאג.
- אסדר לסעודתא
- שר עשרת אלפים
- תגובות: 11191
- זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אפריל 25, 2018 11:08 pm
איך האב נישט דורכגעליינט דעם גאנצן אשכול צו זעהן אויב איינער האט שוין ערווענט די נקודה, אבער לענ"ד פארשטיי איך בכלל נישט וויאזוי מ'קען בכלל דן זיין די ריכטיגע אויסלייג פון אידיש.
די אידישע שפראך האט זיך אנגעפאנגען אלס א לעז בגופן שלנו, דהיינו אזוי ווי מ'שרייבט דא אויף אייוועלט ענגלישע ווערטער מיט אידישע אותיות. די אידן האבן דאן געוואוינט אין דייטשלאנד, און די שפראך איז געווען די געהעריגע גוי'שע שפראך, נאר מ'האט עס געשריבן בגופן שלנו. פארשטייט זיך אז ביי אזא זאך פאסט נישט קיין כללים.
אפי' שפעטער מיט די צייט ווען עס איז געווארן א אידישע שפראך, האט מען אבער געשריבן וויאזוי ס'לאזט זיך, אן קיין כללים. נישט נאר א יעדע מדינה האט געשריבן אנדערש, נאר אפי' אין די זעלבע מדינה האט נישט יעדער געשריבן די זעלבע. דאס איז א זאך וואס יעדער קען זיך איבערצייגן קוקנדיג אין אלטע ספרים.
בדרך כלל אין די אלטע ספרים האט מען מער געניצט די לה"ק אויסלייג, אבער עכ"פ קיין "כללים" איז זיכער נישט געווען.
די אידישע שפראך האט זיך אנגעפאנגען אלס א לעז בגופן שלנו, דהיינו אזוי ווי מ'שרייבט דא אויף אייוועלט ענגלישע ווערטער מיט אידישע אותיות. די אידן האבן דאן געוואוינט אין דייטשלאנד, און די שפראך איז געווען די געהעריגע גוי'שע שפראך, נאר מ'האט עס געשריבן בגופן שלנו. פארשטייט זיך אז ביי אזא זאך פאסט נישט קיין כללים.
אפי' שפעטער מיט די צייט ווען עס איז געווארן א אידישע שפראך, האט מען אבער געשריבן וויאזוי ס'לאזט זיך, אן קיין כללים. נישט נאר א יעדע מדינה האט געשריבן אנדערש, נאר אפי' אין די זעלבע מדינה האט נישט יעדער געשריבן די זעלבע. דאס איז א זאך וואס יעדער קען זיך איבערצייגן קוקנדיג אין אלטע ספרים.
בדרך כלל אין די אלטע ספרים האט מען מער געניצט די לה"ק אויסלייג, אבער עכ"פ קיין "כללים" איז זיכער נישט געווען.
אלע שפראכן האבן זיך אנגעפאנגען אן כללים ביז ס'געקומען א צייט ווען מ'האט אפגעמאכט אז ס'קען נישט אזוי ווייטער אנגיין, די זעלבע טענה קענסטו האבן אויף יעדע אנדערע שפראך. פאר 500 יאר צוריק האט אידיש נישט געהאט קיין כללים, פאר 1000 יאר צוריק האט ענגליש נישט געהאט קיין כללים, היינט אין תש"פ האב זיי ביידע כללים.
- היימישער הייקער
- שר האלף
- תגובות: 1635
- זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג יאנואר 08, 2019 5:07 pm
ישרן האט געשריבן:איך האב נישט דורכגעליינט דעם גאנצן אשכול צו זעהן אויב איינער האט שוין ערווענט די נקודה, אבער לענ"ד פארשטיי איך בכלל נישט וויאזוי מ'קען בכלל דן זיין די ריכטיגע אויסלייג פון אידיש.
די אידישע שפראך האט זיך אנגעפאנגען אלס א לעז בגופן שלנו, דהיינו אזוי ווי מ'שרייבט דא אויף אייוועלט ענגלישע ווערטער מיט אידישע אותיות. די אידן האבן דאן געוואוינט אין דייטשלאנד, און די שפראך איז געווען די געהעריגע גוי'שע שפראך, נאר מ'האט עס געשריבן בגופן שלנו. פארשטייט זיך אז ביי אזא זאך פאסט נישט קיין כללים.
אפי' שפעטער מיט די צייט ווען עס איז געווארן א אידישע שפראך, האט מען אבער געשריבן וויאזוי ס'לאזט זיך, אן קיין כללים. נישט נאר א יעדע מדינה האט געשריבן אנדערש, נאר אפי' אין די זעלבע מדינה האט נישט יעדער געשריבן די זעלבע. דאס איז א זאך וואס יעדער קען זיך איבערצייגן קוקנדיג אין אלטע ספרים.
בדרך כלל אין די אלטע ספרים האט מען מער געניצט די לה"ק אויסלייג, אבער עכ"פ קיין "כללים" איז זיכער נישט געווען.
חאטש ואס בעיצעם בוסטי גירעחט, וועסטי אביר מוידע זאן אז סע אוז נושט גרונג צי לאינען וואס איח שראב דא... דערפאר דארף מען כללים!
-
- שר חמש מאות
- תגובות: 617
- זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך דעצעמבער 12, 2018 2:43 pm
דענק און דאנק האט געשריבן:אסדר לסעודתא האט געשריבן:ווייטאג
כבודו במקומו מונח של הרב אסדר, אבער מיר ווילן ברענגען א ראי' מוכרחת אז ווייטוג קומט מיט א ווא"ו און נישט מיט אן אל"ף.
יעדער ווייסט אז דער ליטווישע אקצענט איז א שטארקע אונטערלאנער אויף אונזער הברה - ווי באקאנט זאגן די ליטוואקעס א מלאפום פונקט ווי א קמץ, דער אמת איז אבער אז עס איז דא א גרויסע חילוק צווישן די צוויי. ווייל א קמץ זאגן זיי ווי אונזער אפענע קמץ, ווי למשל האט, אט, נאר. טאג, וואג, פלאג, זאגן זיי מיט די זעלבע הברה ווי אונז זאגן אט, האט, נאר. משא"כ א מלאפום זאגן זיי ווי אונזער פארמאכטער קמץ, ווי למשל יאר, קלאר, גאר. און אזוי ווי מיינונג, ברוקלין, בלוט-דרוק. א גוטער סימן איז דער ווארט 'ברוך', דער קמץ בי"ת זאגן זיי אנדערש ווי דער מלאפום רי"ש.
יעצט 'ווייטוג', זאגן זיי מיט א פארמאכטער קמץ אזוי ווי זיי זאגן א מלאפום, זיי זאגן עס נישט ווי דער בי"ת פון 'ברוך', נאר ווי דער רי"ש, דעריבער קומט אויס אז דער ריכטיגע אויסלייג איז ווייטוג, און נישט ווייטאג.
די ליטווישע ווייס איך נישט, אבער ביי חסידים האבן איך קיינמאל נישט געזען "ווייטוג" - ס'וואלט געווען ווייטאגליך צו באגעגענען אזא ווארט...
מיט אזויפיל ביכער, אויסגאבעס, גליונות, בראשורן, קאמפיינס, און ווירטואלע ארטיקלען, וואקסט דער אידישער ליטעראטור ווי אויף הייוון. וואס וועט זיין מיט א אידישן ספעל טשעקער?
אילו זכינו האט געשריבן:"זינגן" איז זיכער מיט א "י"
טוישט זיך עפעס ביי "געזינגען"
איך האב געזעהן אז אסאך שרייבן געזונגען מיט א "ו"
איז עס ריכטיג?
מ'האט זיך שוין אויבן אויסגע'טענה'ט - זייט 37 און ווייטער.
אגב, זינגען, מיט אן ע'.
מיט אזויפיל ביכער, אויסגאבעס, גליונות, בראשורן, קאמפיינס, און ווירטואלע ארטיקלען, וואקסט דער אידישער ליטעראטור ווי אויף הייוון. וואס וועט זיין מיט א אידישן ספעל טשעקער?
-
- שר חמש מאות
- תגובות: 617
- זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך דעצעמבער 12, 2018 2:43 pm
גרשון האט געשריבן:אילו זכינו האט געשריבן:"זינגן" איז זיכער מיט א "י"
טוישט זיך עפעס ביי "געזינגען"
איך האב געזעהן אז אסאך שרייבן געזונגען מיט א "ו"
איז עס ריכטיג?
מ'האט זיך שוין אויבן אויסגע'טענה'ט - זייט 37 און ווייטער.
אגב, זינגען, מיט אן ע'.
איך זעה
אבער וואס איז תכלית למעשה?
גרשון דו זעהסט מיר אויס ווי א היבשער מבין, וואס איז דיין מיינונג דערביי?
ריכטיג איז "געזונגען," וויבאלד ס'איז לשון עבר - זייער אסאך ווערטער אין אידיש טוישן זיך פון א י' צו א ו' ווען זיי ווערן לשון עבר. למעשה איז דער כלל אביסל פארגעסן געווארן, אזוי ווי רוב כללים אין אידיש, און דעריבער קען מען נישט זאגן ממש אז ס'איז גרייזיג צו שרייבן מיט א י'. איך שרייב ווי אזוי ס'קומט ארגינעל - מיט א ו'.
מיט אזויפיל ביכער, אויסגאבעס, גליונות, בראשורן, קאמפיינס, און ווירטואלע ארטיקלען, וואקסט דער אידישער ליטעראטור ווי אויף הייוון. וואס וועט זיין מיט א אידישן ספעל טשעקער?
-
- שר חמש מאות
- תגובות: 617
- זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך דעצעמבער 12, 2018 2:43 pm
גרשון האט געשריבן:ריכטיג איז "געזונגען," וויבאלד ס'איז לשון עבר - זייער אסאך ווערטער אין אידיש טוישן זיך פון א י' צו א ו' ווען זיי ווערן לשון עבר. למעשה איז דער כלל אביסל פארגעסן געווארן, אזוי ווי רוב כללים אין אידיש, און דעריבער קען מען נישט זאגן ממש אז ס'איז גרייזיג צו שרייבן מיט א י'. איך שרייב ווי אזוי ס'קומט ארגינעל - מיט א ו'.
ייש"כ
היימישער הייקער האט געשריבן:ישרן האט געשריבן:איך האב נישט דורכגעליינט דעם גאנצן אשכול צו זעהן אויב איינער האט שוין ערווענט די נקודה, אבער לענ"ד פארשטיי איך בכלל נישט וויאזוי מ'קען בכלל דן זיין די ריכטיגע אויסלייג פון אידיש.
די אידישע שפראך האט זיך אנגעפאנגען אלס א לעז בגופן שלנו, דהיינו אזוי ווי מ'שרייבט דא אויף אייוועלט ענגלישע ווערטער מיט אידישע אותיות. די אידן האבן דאן געוואוינט אין דייטשלאנד, און די שפראך איז געווען די געהעריגע גוי'שע שפראך, נאר מ'האט עס געשריבן בגופן שלנו. פארשטייט זיך אז ביי אזא זאך פאסט נישט קיין כללים.
אפי' שפעטער מיט די צייט ווען עס איז געווארן א אידישע שפראך, האט מען אבער געשריבן וויאזוי ס'לאזט זיך, אן קיין כללים. נישט נאר א יעדע מדינה האט געשריבן אנדערש, נאר אפי' אין די זעלבע מדינה האט נישט יעדער געשריבן די זעלבע. דאס איז א זאך וואס יעדער קען זיך איבערצייגן קוקנדיג אין אלטע ספרים.
בדרך כלל אין די אלטע ספרים האט מען מער געניצט די לה"ק אויסלייג, אבער עכ"פ קיין "כללים" איז זיכער נישט געווען.
חאטש ואס בעיצעם בוסטי גירעחט, וועסטי אביר מוידע זאן אז סע אוז נושט גרונג צי לאינען וואס איח שראב דא... דערפאר דארף מען כללים!
א. ראטה האט ארויסגעגעבן א בוך מיט כללים, כ'האב נישט קיין איינונג אויף וואס זי בויעט דאס (א שיינע פאר זאכן איז נישט אנגענומען געווארן צווישן די אידישע שרייבער און ליינער), אבער דאס איז איין מאל זיכער אזוי ווי הרב הייקער אז דאס מוז האבן כללים.
די חכמה איז נישט וואס מען זאגט יא, נאר וואס מען זאגט נישט.
פאר'מוח'ט האט געשריבן:היימישער הייקער האט געשריבן:ישרן האט געשריבן:איך האב נישט דורכגעליינט דעם גאנצן אשכול צו זעהן אויב איינער האט שוין ערווענט די נקודה, אבער לענ"ד פארשטיי איך בכלל נישט וויאזוי מ'קען בכלל דן זיין די ריכטיגע אויסלייג פון אידיש.
די אידישע שפראך האט זיך אנגעפאנגען אלס א לעז בגופן שלנו, דהיינו אזוי ווי מ'שרייבט דא אויף אייוועלט ענגלישע ווערטער מיט אידישע אותיות. די אידן האבן דאן געוואוינט אין דייטשלאנד, און די שפראך איז געווען די געהעריגע גוי'שע שפראך, נאר מ'האט עס געשריבן בגופן שלנו. פארשטייט זיך אז ביי אזא זאך פאסט נישט קיין כללים.
אפי' שפעטער מיט די צייט ווען עס איז געווארן א אידישע שפראך, האט מען אבער געשריבן וויאזוי ס'לאזט זיך, אן קיין כללים. נישט נאר א יעדע מדינה האט געשריבן אנדערש, נאר אפי' אין די זעלבע מדינה האט נישט יעדער געשריבן די זעלבע. דאס איז א זאך וואס יעדער קען זיך איבערצייגן קוקנדיג אין אלטע ספרים.
בדרך כלל אין די אלטע ספרים האט מען מער געניצט די לה"ק אויסלייג, אבער עכ"פ קיין "כללים" איז זיכער נישט געווען.
חאטש ואס בעיצעם בוסטי גירעחט, וועסטי אביר מוידע זאן אז סע אוז נושט גרונג צי לאינען וואס איח שראב דא... דערפאר דארף מען כללים!
א. ראטה האט ארויסגעגעבן א בוך מיט כללים, כ'האב נישט קיין איינונג אויף וואס זי בויעט דאס (א שיינע פאר זאכן איז נישט אנגענומען געווארן צווישן די אידישע שרייבער און ליינער), אבער דאס איז איין מאל זיכער אזוי ווי הרב הייקער אז דאס מוז האבן כללים.
פרובירט צו נעמען עני געשריבענע זאך אויף אידיש פון זיבעציג אדער אכציג יאר צוריק, און זאג מיר צו עס שטימט מיט די היינטיגע כללים. אפילו דא אויף אייוועלט קען מען זעהן אויף די עלטערע דור צ. ב.ש. הרב קקיון זז"ג אז זיי שרייבן אנדערש ווי אונז.
זיחר קן מן ניש שראבן אזו, אבער די קליינליכע דיוקים זענין דקדוקי עניות.
- היימישער הייקער
- שר האלף
- תגובות: 1635
- זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג יאנואר 08, 2019 5:07 pm
-
- שר מאה
- תגובות: 204
- זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג סעפטעמבער 05, 2019 3:28 pm
- היימישער הייקער
- שר האלף
- תגובות: 1635
- זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג יאנואר 08, 2019 5:07 pm
-
- שר העשר
- תגובות: 46
- זיך איינגעשריבן אום: זונטאג אקטאבער 28, 2018 7:47 pm
נאר געליינט די לעצטע בלאט, אנטשולדיגט פארן אריינהאקן.
איך פארשטיי אז עס איז נישטא קיין עכטע צורך צו האבן פונקטליכע געזעצן אויף יעדע קליינע ווארט, בכלל נישט.
אבער ווי געשמאק איז דאס!!! מען מוז נישט וויסן גענוי וויאזוי נאצי דייטשלאנד האט זיך אנטוויקלט, ווען מען פארט אהיים פון קאנטרי מוז מען מען מוז נישט קוקן אויף די הערליכע וועגן, בכלל נישט! קיינער צווינגט נישט, עס איז פשוט געשמאק צו לערנען, וויסן, און פארשטיין!
שפראך; אזא געשמאקע נושא!
איך פארשטיי אז עס איז נישטא קיין עכטע צורך צו האבן פונקטליכע געזעצן אויף יעדע קליינע ווארט, בכלל נישט.
אבער ווי געשמאק איז דאס!!! מען מוז נישט וויסן גענוי וויאזוי נאצי דייטשלאנד האט זיך אנטוויקלט, ווען מען פארט אהיים פון קאנטרי מוז מען מען מוז נישט קוקן אויף די הערליכע וועגן, בכלל נישט! קיינער צווינגט נישט, עס איז פשוט געשמאק צו לערנען, וויסן, און פארשטיין!
שפראך; אזא געשמאקע נושא!
פאר'מוח'ט האט געשריבן:ווי אזוי שרייבט מען ריכטיג דאס ווארט (מנוחה) רו, רוה,
א. ראטה שרייבט 'רו' לשיטתה וואס האט ארויסגענומען יעדעס ה' פון א ווארט. אבער ס'זעצט זיך עפעס נישט.
וואס איז אלזא די שאלה?
דער אמת איז אז א. ראטה איז נישט דער איינציגער און נישט דער ערשטער ארויסצושניידן די ה'; פראקטיש גערעדט, ס'איז איבריג. בנוגע וואס ס'מאכט נערוועז, דאס איז נאר די ערשטע צוויי מאל, נאכדעם וועסטו שוין נישט קענען ליינען אנדערש...
מיט אזויפיל ביכער, אויסגאבעס, גליונות, בראשורן, קאמפיינס, און ווירטואלע ארטיקלען, וואקסט דער אידישער ליטעראטור ווי אויף הייוון. וואס וועט זיין מיט א אידישן ספעל טשעקער?