גלייכגילטיג האט געשריבן:געוואלדיג געוואלדיג גרויזי!
דו טוסט א געוואלדיגע זאך.
איך בין נאך אביסל צוריקגעשטאנען מיט די פרשיות. איר וועט מיר מוזן מוחל זיין. איך פרוביר אויסצוקלארן די שיטות לגבי כותא און אור כשדים.
לכ' קוקט אויס א מחלוקת צו כותא, די שטאט וואו אברהם אבינו איז געבוירן געווארן, איז אין ארם נהריים נעבן חרן אדער אין בבל.
פון די גמ' וואס דו ברענגסט איז קלאר משמע אז אור כשדים איז אין כותא "עיברא זעירא דכותא זה אור כשדים", און ווי ר' דן שווארץ האלט איז עס טיף אריין צו דרום אין איראק. דער רמב"ן זאגט בפירוש נישט אזוי. דער רמב"ן זאגט אז כותא איז איין פלאץ אין ארם נהריים, און אור כשדים איז א פלאץ אין בבל\ארץ כשדים, וואו תרח האט זיך אהינגעצויגן נאכדעם וואס אברהם און נחור זענען געבוירן, און נאר הרן איז געבוירן אין אור כשדים (אזוי ווי די פסוק זאגט בפירוש).
ערשטנס איז שווער אויפ'ן רמב"ן פון א בפירוש'ע גמ'.
אצינד צום רמב"ן. ער ברענגט עטליכע ראיות אז אברהם איז געבוירן אין ארם נהריים אין די געגנט פון חרן.
1) עס קען נישט זיין אז אברהם איז געבוירן אין ארץ כשדים (בבל), ווייל אין ארץ כשדים האבן געוואוינט די בני חם און נישט די בני שם. (אגב איז אינטערעסאנט, און אפשר אפילו א קשיא, אז די כשדים שטאמען פון "כשד" א זון פון נחור און ברודער פון בתואל מבני שם. ע"י באבן עזרא סוף פר' נח)
2) אברהם ווערט אנגערופן "העברי" פון עבר הנהר, און ס'שטייט אין פסוק אין יהושע "בעבר הנהר ישבו אבותיכם מעולם" די משפחה האט אלץ געוואוינט אין עבר הנהר און נישט אין ארץ כשדים. נאך שטייט "ואקח את אביכם את אברהם מעבר הנה."
3) נחור האט דאך זיכער געוואוינט אין חרן. ווייל ס'שטייט קיינמאל נישט אז ער איז מיטגעגאנגען מיט תרח ארויס פון אור כשדים קיין חרן, אלא מאי איז ער קיינמאל נישט ארויס פון חרן.
4) פון די פסוקים זעהט מען אז ארץ כותא און ארץ כשדים איז צוויי אנדערע פלעצער.
5) תלמידים רבים, יושבים בארץ ההוא, זאגט אז כותא איז א גרויסע שטאט אין עבר הנהר, צווישן חרן און אשור, און זייער ווייט פון בבל.
דער רמב"ן פירט אויס "אבל היא נכללת בעבר הנהר בעבור היותה בין ארם נהריים ובין נהר פרת גבול ארץ ישראל, ובין חדקל ההולך קדמת אשור. והנה תרח הוליד בניו הגדולים אברהם ונחור בעבר הנהר ארץ אבותיו, והלך לו עם אברהם בנו אל ארץ כשדים ושם נולד לו בנו הקטן הרן, ונשאר נחור בנו בעבר הנהר בעיר חרן, או שנולד בעיר ההיא או שנתיישב בה מכותא."
די ראיות פון רמב"ן זענען שטארק, און עס דארף א תירוץ לויט די מהלך פון ר' דן שווארץ. עס איז נישט גענוג צו ענטפערן אז אור כשדים איז נישט ארץ כשדים, נאר א פלאץ אין כותא. ווייל למעשה שטעלט ער עס נאך אלץ אין ארץ בבל, און אלע קשיות בלייבן שווער.
מיר איז נאר זייער שווער, אז איינע פון די שטערקסטע ראיות פונעם רמב"ן איז געבויעט אויפ'ן פאקט אז "עבר הנהר" מוז מיינען ארם נהריים און די געגנט פון חרן. לכ' מיינט עבר הנהר – אויפ'ן אנדערן זייט טייך פרת. נו? דער פרת ציעט זיך דאך ביז אראפ און לויפט דורך גאנץ בבל. פארוואס זאל נישט גערופן ווערן די גאנצע ריזיגע שטח פון די היינטיגע Mesopotamia וואס געפונט זיך צווישן דעם פרת און חדקל, אלס עבר הנהר??
קען איינער אויסקלארן דאס? וואס מיינט עבר הנהר?
--
דערווייל וועל איך בלייבן דא. דורכאויס שבת וועל איך אי"ה פרובירן דורכצולערנען די מפרשים די וואך, לגבי נחור אין חרן, און עלמיר זעהן וואס מ'קען דא פארברייטערן.
האסט מיר געגעבן אסאך היימארבעט פאר דעם שבת, איך האב אסאך מעיין געווען אין ממש אלע מפרשי רש״י ורמב״ן, אריינגערעכנט שערי אהרן, און ווי מער איך קוק ווערט עס מער קאמפליצירט, ווייל קיינער מאכט זיך נישט וואוסענדיג פון די גמרא "עיברא זעירא דכותא זה אור כשדים״...
אגב דער לשון הרמב״ן: אבל היא נכללת בעבר הנהר בעבור היותה בין ארם נהריים ובין נהר פרת גבול ארץ ישראל - איז דער שערי אהרן מגיה אז עס זאל שטיין ״בעבור היותה ״ב״ארם נהריים ובין נהר פרת גבול ארץ ישראל.
די איינציגסטע וואס איך האב געזעהן מער בפרטיות, מיט א מאפע איז אין ספר טוב ירושלים אויפ׳ן רמב״ן זעה בייגעלייגט.
זוכענדיג האב איך געטראפן א ספר ״שבע חכמות שבתלמוד ומדרש״ וואס רעדט שוין יא מיט מער דיטעילס, ברענגט אראפ דעם רמב״ן און איז עס מסביר לויט׳ן מאפע, אבער זיינע ווערטער דארף מען מאכן שטימען לויטן היינטיגן מאפע.
זעה זיינע ווערטער דא (ד״ה ״הערה״ - ועל העיר כותה כתב הרמב״ן וכו׳)
https://books.google.com/books?id=1sM_A ... &q&f=falseדערווייל האט עס מיר אוועקענומען צופיל צייט נישט צוקומענדיג צו א מסקנא. וועל איך עס לאזן פאר אנדערע וואס זאלן עס דורכטון און קומען צו א מסקנא, אדער פאר אן אנדערע געלעגנהייט.