איך בין ב"ה לעצטענס פיין פארנומען מילא בין איך נאר אריינגעקומען אריינווארפן די נאטען און ארויסגעלאפען.
ישר כח פאר אלע פארן אראפ ברענגען די נאטען פונעם ספר און פון די יזכור בוך, מיט ביידע צוזאמען האב איך ב"ה עס געקענט ליינען און איבערגעשריבען, און אריינגעלייגט אין די אויבן דערמאנטע לינק אין נאוטפלייט.
וואס איך האב געשריבען אז ס'איז נישט קלאר האב איך נישט געמיינט די קאפי פונעם בלעטעל נאטען, נאר אז דער שרייבער האט נישט געשריבען קלאר.
וואס איך מיין צוזאגען אז ס'איז נישט קלאר, וועל איך אביסעל מסביר זיין די ענין פון שרייבען נאטען. צו שרייבען דארף מען קענען, פונקט וואו ווען א רבי הייסט זיין כיתה שרייבען א תורה, וועט איין אינגעל שרייבען קורץ און איין אינגעל לאנג, איינער מיט גרויסע אותיות איינער מיט קליינע אותיות, איינער וועט אויסלאזען א קנייטש און איינער וועט צובאקען…, די זעלבע איז מיט שרייבען נאטען
יעצט ווען איינער שרייבט א ניגון איז דא מער ווייניגער כללים וויאזוי צו שרייבען (פאר מער קוק אין די לערנט זיך ליינען נאטען אשכול). איינס פון די זאכען איז די 'ביעט', וואס בדרך כלל איז א לעבעדיגע ניגון א 2/4 אדער 4/4, א מארש איז א 4/4 און א וואלץ איז 3/4. דערנאך איז דא די טאן וואס מען דארף שרייבען.
יעצט צו שרייבען א שטייטער ניגון איז אביסעל פראבלעמאטיש, ווייל אז מען וויל שרייבען גאר מדויק, וועט עס זיין שווער צוליינען. אז מען שרייבט פונקטליך לויט די ביעט, וועט קומען א אויבער חכם און מאכען פון דעם א לעבעדיגע ניגון, איז דא א מיטל וועג צושרייבען. למעשה דער וואס ליינט די נאטען און ער קען נישט פון פריער די ניגון און די מהלך פון די ניגונים (מאזשיטץ, גער, לובאוויטש, סקולען וכו'), וועט בדרך כלל פארדרייען די ניגון בשוגג צו במזיד (וויל אים גייט נישט אן וויאזוי די ניגון גייט, ער דארף נאר מאכען זיין געלט וכו'), און אזוי טוען היינט כמעט אלע נייע טעיפס וואס שפילען אראפ אלטע ניגונים!
נאך די לאנגע הקדמה איז דער ניגון הבשמים לדעתי א תנועה און נישט א ניגון, יעצט דער פראגראם ליינט די ניגון אזוי וואו די היינטיגע טעיפס (נעה, ערגער). איך וויל אבער נישט וויסען וואס שטייט אין די נאטען, מען דארף פארשטיין וואס שטייט אונטער דעם. איז דארף מען זיך מעמיק זיין וויאזוי וואלט הרה"ג ר' שמעלקע סעלישער זצ"ל געזונגען ביי הבדלה, און האפענטליך פארשטיין די נשמה פונעם ניגון.
סטרעטענער אייניקל האט געשריבן:היו להגה"ק מסעליש עוד 3 בנים: רבי לייבוש מסיגעט. רבי משה שהיה רב בסילאדי-טשעה [ חתן הנגיד רבי מ"מ דייטש מנאפראד]. רבי עויזר מנאמין. וגם 2 בנות: מ' רייזיל הרבנית ממעדיעש. מ' לאה, אשת רבי סיני ליב ווייס מסאטמאר. .
מצבת הר"ר משה קליין בן רבי שלמה זלמן זצ"ל אב"ד סילאדי-טשעה (בן רבי משה אב"ד דשם בן הצרור החיים) על הביה"ח בוואודברידזש ניו זשורסי, חלקת עץ חיים
יציב פתגם האט געשריבן:מצבות הרה"ג ר' נפתלי יואל קליין ז"ל וזוגתו מרת ריזל ע"ה נכדת הצרור החיים מסעליש זי"ע - על הביה"ח בוודאוברידזש ניו זשורסי, חלקת עץ חיים
(קרעדיט; ר' אשר ל. מכון מורשת חכמי אמעריקא)
DSC_0329.jpg
DSC_0330.jpg
איז רבי נפתלי יואל זעלבסט אויך געווען אן אייניקל פון רבי שמעלקא סעלישער? וויאזוי גייט די יחוס פון זיין רביצין?
פונקטליך האט געשריבן:צווישן זיינע קינדער זענען געוועהן בנו בכורו הג"ר יעקב ז"ל אב"ד בילקע, ער איז אוועק אינגערהייט בחייו פונעם טאטן הג"ר פנחס חיים ז"ל מ"מ בסעליש הג"ר שלום ז"ל אב"ד האלמין, אויך אוועק אינגערהייט בחייו פונעם טאטען הג"ר אלי' ז"ל מ"מ אחיו בהאלמין. זיעועכי"א
שואלכענין האט געשריבן:ילמדנו רבינו עטליכע מאל איז שוין דערמאנט געווארן אין אשכולות דער גאון וצדיק אז ער איז געווען דער פאטער פון רבי משה כ"ץ פון טור-טערעבעשט ער איז געווען דער שווער פונעם צרור החיים פון סעליש עס ערשיינען פון אים עטליכע תשובות אין שו"ת אהל אברהם איינער איז משער אז ער איז נפטר געווארן נאנט צו שנת תר"כ איך האב אויך געזען שטיין אז ער (מיט'ן נאמען כ"ץ) איז געווען אן אייניקל פונעם סמיכות חכמים אויך האב איך געזען איינער שרייבן אז ער איז סוף ימיו געווען אין טערעבעשט (אבער אין אן אנדערן אשכול שרייבט איינער אז עס איז דא צוויי טערעבעשט שטעט, און ער איז נישט געווען דארט וואו זיין זון) איך וואלט געוואלט וויסן אויב מעגליך מער פרטים צי איינער ווייסט וויאזוי גענוי איז ער אן אייניקל פונעם סמיכת חכמים (כ'האב פראבירט נאכגיין און נישט געקענט קומען צו א גוטן אויספיר דערווייל) ווען ער איז נפטר געווארן? צי איז דא א מציבה בזמנינו? וועלכע טערבעשט? וכו' וכו' וכו' מער פרטים איבער זיין לעבן (אין די הסכמות פאר זיין זון ווערט ער אויסטערליש אויסגערומט אלס גדול מפורסם מאוד מאוד) וכל המרבה הרי זה משובח יישר כח
האב איך דא פון די סאבאסלויע מעטריקל די טויט שיין פון רבי משה כ"ץ (סוף ימיו האט ער געוואוינט אין סאבאסלוי ביין זיין זון דער רב דארט רבי שלמה, און איז דארט נסתלק געווארן). שטייט דארט אז ער איז געבוירן אין אראניאש מעדיעש. קומט אז רבי אהרן שלמה האט געוואוינט דארט. און אפשר פארדעם האט רבי שמעלקא אויך געוואוינט דארט א תקופה פשוט ווייל ער איז געווען אויף קעסט. און אפשר גאר ליגט ער דארט?
פונקטליך האט געשריבן:מי שיודע יותר אודות הגה"צ ר' שלום ב"ר שמואל שמעלקא ז"ל הנ"ל מתבקש לכתוב.
ווי ווייט איך ווייס איז ער געווען אניידעם ביי ר' נפתלי הירצקא קרויס ז"ל מנירמאדא וואס האט זיך משדך געווען מיט גדולי הדור ובתוכם הגאון ר' יעקב שלום סופר זצ"ל בן הגאון בעל מחנה חיים הי' חתנו הגאון ר' משה יונגרייז זצ"ל בעל מנוחת משה בן הגאון בעל מנוחת אשר הי' חתנו ועוד שאיני זוכר כעת ואדרבה ווער עס ווייסט מער אינפארמאציע איבער ר' נפתלי הירצקא קרויס ז"ל מתבקש לכתוב
שמעתי מזקן א' מדור הקודם ז"ל שהי' נצר למשפחת קרויס הנ"ל אז ר' שאול בראך אב"ד קאשוי איז געווען אניידעם ביי ר' נפתלי הירצקא הנ"ל און אויך ר' שמואל בראך אב"ד מאדא,
יציב פתגם האט געשריבן:מצבות הרה"ג ר' נפתלי יואל קליין ז"ל וזוגתו מרת ריזל ע"ה נכדת הצרור החיים מסעליש זי"ע - על הביה"ח בוודאוברידזש ניו זשורסי, חלקת עץ חיים
(קרעדיט; ר' אשר ל. מכון מורשת חכמי אמעריקא)
DSC_0329.jpg
DSC_0330.jpg
איז רבי נפתלי יואל זעלבסט אויך געווען אן אייניקל פון רבי שמעלקא סעלישער? וויאזוי גייט די יחוס פון זיין רביצין?
איז די רביצין נישט א טאכטער פון ר' משה ב"ר שלמה זלמן קליין הנ"ל?
בןהרחמן האט געשריבן:קינדער פון ר' אלי' קליין (אגב, שם אשתו היתה שרל, ועל שמה ועל שם אחי' ר' יששכר אוללמאן הנ"ל, קרא בנה ר' משה קליין הנ"ל את ספרו הנ"ל בשם זכרון ש"י =ר"ת ש'רל י'ששכר), האב איך געטראפן ווי פאלגענד:
א) ר' יעקב שלום קליין מ"מ אביו בהאלמין ב) ר' מאיר קליין (ממארגערעטן) ----------- (בניו היו שמואל שמעלקא, חיים אהרן יעקב, שלמה זלמן, שהוציאו לאו ספר יריעות שלמה ח"ב על יו"ד [נמצא באוצר החכמה], ויש שם מכתבי הסכמות מר' יעקב שלו' כשהי' כבר בהאלמין, ומר' משה הנ"ל ששם חותם עצמו ג"כ רב לבית אללמאן ומלפנים אבד"ק רעטע, וכמדומה גם מכתב מר' שמואל שמעלקא דלהלן) ג) ר' משה קליין רב דחברה פועלי צדק ורב דביהכנ"ס לבית אוללמאן ומלפנים אב"ד דק"ק רעטע יצ"ו ד) ר' שמואל שמעלקא קליין ממארגערעטען ה) ר' שלמה זלמן קליין ו) ר' אברהם קליין .
סטרעטענער אייניקל האט געשריבן:היו להגה"ק מסעליש עוד 3 בנים: רבי לייבוש מסיגעט. רבי משה שהיה רב בסילאדי-טשעה [ חתן הנגיד רבי מ"מ דייטש מנאפראד]. רבי עויזר מנאמין. וגם 2 בנות: מ' רייזיל הרבנית ממעדיעש. מ' לאה, אשת רבי סיני ליב ווייס מסאטמאר. יש להגה"ק מסעליש נכד שהוא מראשי חסידי ברסלב בצפת, ושמו רבי יעקב צבי קליין שיחיה [ ב"ר אברהם קליין, ב"ר שמואל מנחם קליין ז"ל רב דצעצוביץ' [ היה חתן הרב רמ"ש גלאזנער מקלוז' ( "דור רביעי") ], ב"ר שלמה זלמן קליין ז"ל רב בסליאדי טשעה 60 שנים , ב"ר משה קליין ז"ל רב בסי' טשעה, בן הגה"ק מסעליש זצוק"ל. ובהלוויה של הגה"ק מסעליש, הספידוהו הגה"ק מסיגעט זצוק"ל, והגה"ק מהר"ם שיק זצוק"ל. זי"ע ועכ"י אמן.
שואלכענין האט געשריבן:ילמדנו רבינו עטליכע מאל איז שוין דערמאנט געווארן אין אשכולות דער גאון וצדיק אז ער איז געווען דער פאטער פון רבי משה כ"ץ פון טור-טערעבעשט ער איז געווען דער שווער פונעם צרור החיים פון סעליש עס ערשיינען פון אים עטליכע תשובות אין שו"ת אהל אברהם איינער איז משער אז ער איז נפטר געווארן נאנט צו שנת תר"כ איך האב אויך געזען שטיין אז ער (מיט'ן נאמען כ"ץ) איז געווען אן אייניקל פונעם סמיכות חכמים אויך האב איך געזען איינער שרייבן אז ער איז סוף ימיו געווען אין טערעבעשט (אבער אין אן אנדערן אשכול שרייבט איינער אז עס איז דא צוויי טערעבעשט שטעט, און ער איז נישט געווען דארט וואו זיין זון) איך וואלט געוואלט וויסן אויב מעגליך מער פרטים צי איינער ווייסט וויאזוי גענוי איז ער אן אייניקל פונעם סמיכת חכמים (כ'האב פראבירט נאכגיין און נישט געקענט קומען צו א גוטן אויספיר דערווייל) ווען ער איז נפטר געווארן? צי איז דא א מציבה בזמנינו? וועלכע טערבעשט? וכו' וכו' וכו' מער פרטים איבער זיין לעבן (אין די הסכמות פאר זיין זון ווערט ער אויסטערליש אויסגערומט אלס גדול מפורסם מאוד מאוד) וכל המרבה הרי זה משובח יישר כח
האב איך דא פון די סאבאסלויע מעטריקל די טויט שיין פון רבי משה כ"ץ (סוף ימיו האט ער געוואוינט אין סאבאסלוי ביין זיין זון דער רב דארט רבי שלמה, און איז דארט נסתלק געווארן). שטייט דארט אז ער איז געבוירן אין אראניאש מעדיעש. קומט אז רבי אהרן שלמה האט געוואוינט דארט. און אפשר פארדעם האט רבי שמעלקא אויך געוואוינט דארט א תקופה פשוט ווייל ער איז געווען אויף קעסט. און אפשר גאר ליגט ער דארט?
א מאמר מקיף אין עלי זכרון איבער רבי אהרן שלמה כ"ץ-רבי שלמה חריף
פונקטליך האט געשריבן:היום א' שבט חל היארצייט של הגה"צ ר' אלי' קליין זצ"ל אב"ד האלמין (אחר פטירת אחיו הג' ר' שלום ז"ל), בן הרה"ק ר' שמואל שמעלקא קליין זצ"ל בעל 'צרור החיים' מסעליש, וחתן ר' שלמה זלמן אולמאנן ממאקאווא בעל היריעות שלמה.
בןהרחמן האט געשריבן:קינדער פון ר' אלי' קליין (אגב, שם אשתו היתה שרל, ועל שמה ועל שם אחי' ר' יששכר אוללמאן הנ"ל, קרא בנה ר' משה קליין הנ"ל את ספרו הנ"ל בשם זכרון ש"י =ר"ת ש'רל י'ששכר), האב איך געטראפן ווי פאלגענד:
א) ר' יעקב שלום קליין מ"מ אביו בהאלמין ב) ר' מאיר קליין (ממארגערעטן) ----------- (בניו היו שמואל שמעלקא, חיים אהרן יעקב, שלמה זלמן, שהוציאו לאו ספר יריעות שלמה ח"ב על יו"ד [נמצא באוצר החכמה], ויש שם מכתבי הסכמות מר' יעקב שלו' כשהי' כבר בהאלמין, ומר' משה הנ"ל ששם חותם עצמו ג"כ רב לבית אללמאן ומלפנים אבד"ק רעטע, וכמדומה גם מכתב מר' שמואל שמעלקא דלהלן) ג) ר' משה קליין רב דחברה פועלי צדק ורב דביהכנ"ס לבית אוללמאן ומלפנים אב"ד דק"ק רעטע יצ"ו ד) ר' שמואל שמעלקא קליין ממארגערעטען ה) ר' שלמה זלמן קליין ו) ר' אברהם קליין .
מצבת רבי אליהו קליין זצ"ל בהאלמין
כפי נוסח המצבה, נפטר ש"ק ר"ח שבט תרפ"ו. [אויף וויקי און אויף נאך פלעצער שטייט תרפ"ח, ס'איז א טעות].