היסטאריע פון די קאפ צודעק ביי אידישע פרויען

[לב בשר]

מיין טאטע (הר"ר יעקב נחמן שטויבער שליט"א) זאגט כסדר נאך פאר די בחורים אז ער האט אמאל געפרעגט די רבי ז"ל צו מען מעג גיין מיט א שייטל? ער האט נישט געפרעגט ווי אזוי דיין מאמע גייט, און ווי אזוי דיין שוויגער גייט, נאר ער האט אים אויפגעהויבן זיין בעקעטשע, ער האט אים געזאגט אז אויב מיין בעקעטשע וועט זיך צורייסן וועט מען קענען נעמען דעס אין זיך צודעקן, דאס איז כשר, עפעס אנדערש נישט,

און דאס איז געווען זיין מיינונג ווי אלע פריעדיגע צדיקים, נאר עס איז געווען זמנים אין מקומות וואס די צדיקים האבן געהאלטן מען קען נישט רעדן דערפון, (אלץ תפסת מרובה לא תפסת, וכשם שמצוה לומר דבר הנשמע) כידוע די רבי אין סאטמער האט געזאגט צוויי דרשות, אין איין ביהמ"ד האט ער געזאגט מען זאל אנטוען שייטלעך, און אין איין ביהמ"ד מען זאל אויסטוען די שייטלעך,

די רבי ז"ל פאר ער איז נישט געזינט געווארן האט ער אנגעהויבן צו טוען אין דעם ענין כיודע לכל, נאר ליידער איז געשעהן וואס איז געשהען, די רבי האט זיך אויסגעדריקט און תשל"ז אז ווען איך וואלט געווען געזינד וואלט שוין נישט געווען קיין איין שייטל אין סאטמער בכלל.

די מעשה איז נישט גוט נעתק. דער רבי האט געזאגט אז דאס איז שיטת הדברי חיים דער רבי האט נישט געזאגט עפעס אנדערש נישט

איך האב געהערט די מעשה פון ר' נחמן זז"ג אליינס
ער האט געפרעגט דעם רבי'ן וויאזוי מען דארף גיין, האט דער רבי איהם געוויזן אויף זיין בעקיטשע אז אזוי דארף מען גיין לויט דעם ד"ח, אבער נישט אז דאס איז 'נאר שיטת הד"ח', נאר אז דאס איז הלכה למעשה.

די רבי האט זיכער געהאלטן ווי שיטת הד״ח. און ווען וועלט איז וועלט וואלט מען אזוי געגאנגען, ועכשיו שלא זכינו, איז א דבר פשוט אז א איד וואס פירט זיך ווי רוב ערליכע מורי הוראות פון פריעדיגער דור, וועם די רבי האט מעריץ געווען, אז זיין ב״ב גייט א שייטל, קען ווערן אנגערופן א סאטמארע תלמיד ההולך בדרך רבינו זצ״ל... לא כן בשאר עניני צניעות והשקפה.
הגע בעצמך, דבר פשוט, אז א איד וואס זיין פרוי גייט ביי האר, אדער דורכזיכטיגע שטרימפ, אדער גייט צום כותל, בחירות, קען נישט זיין א מו״צ אין סאטמאר... לא כן בפאה נכרית.
אם אין דעת הבדלה מנין...

[סאדאם חוסעין]

מיין טאטע (הר"ר יעקב נחמן שטויבער שליט"א) זאגט כסדר נאך פאר די בחורים אז ער האט אמאל געפרעגט די רבי ז"ל צו מען מעג גיין מיט א שייטל? ער האט נישט געפרעגט ווי אזוי דיין מאמע גייט, און ווי אזוי דיין שוויגער גייט, נאר ער האט אים אויפגעהויבן זיין בעקעטשע, ער האט אים געזאגט אז אויב מיין בעקעטשע וועט זיך צורייסן וועט מען קענען נעמען דעס אין זיך צודעקן, דאס איז כשר, עפעס אנדערש נישט,

און דאס איז געווען זיין מיינונג ווי אלע פריעדיגע צדיקים, נאר עס איז געווען זמנים אין מקומות וואס די צדיקים האבן געהאלטן מען קען נישט רעדן דערפון, (אלץ תפסת מרובה לא תפסת, וכשם שמצוה לומר דבר הנשמע) כידוע די רבי אין סאטמער האט געזאגט צוויי דרשות, אין איין ביהמ"ד האט ער געזאגט מען זאל אנטוען שייטלעך, און אין איין ביהמ"ד מען זאל אויסטוען די שייטלעך,

די רבי ז"ל פאר ער איז נישט געזינט געווארן האט ער אנגעהויבן צו טוען אין דעם ענין כיודע לכל, נאר ליידער איז געשעהן וואס איז געשהען, די רבי האט זיך אויסגעדריקט און תשל"ז אז ווען איך וואלט געווען געזינד וואלט שוין נישט געווען קיין איין שייטל אין סאטמער בכלל.

די מעשה איז נישט גוט נעתק. דער רבי האט געזאגט אז דאס איז שיטת הדברי חיים דער רבי האט נישט געזאגט עפעס אנדערש נישט

איך האב געהערט די מעשה פון ר' נחמן זז"ג אליינס
ער האט געפרעגט דעם רבי'ן וויאזוי מען דארף גיין, האט דער רבי איהם געוויזן אויף זיין בעקיטשע אז אזוי דארף מען גיין לויט דעם ד"ח, אבער נישט אז דאס איז 'נאר שיטת הד"ח', נאר אז דאס איז הלכה למעשה.

די רבי האט זיכער געהאלטן ווי שיטת הד״ח. און ווען וועלט איז וועלט וואלט מען אזוי געגאנגען, ועכשיו שלא זכינו, איז א דבר פשוט אז א איד וואס פירט זיך ווי רוב ערליכע מורי הוראות פון פריעדיגער דור, וועם די רבי האט מעריץ געווען, אז זיין ב״ב גייט א שייטל, קען ווערן אנגערופן א סאטמארע תלמיד ההולך בדרך רבינו זצ״ל... לא כן בשאר עניני צניעות והשקפה.
הגע בעצמך, דבר פשוט, אז א איד וואס זיין פרוי גייט ביי האר, אדער דורכזיכטיגע שטרימפ, אדער גייט צום כותל, בחירות, קען נישט זיין א מו״צ אין סאטמאר... לא כן בפאה נכרית.
אם אין דעת הבדלה מנין...

אין קרית יואל קען מען נישט זיין קיין מו"ץ אויב די ווייב גייט מיט א שייטל.

[לב בשר]

מיין טאטע (הר"ר יעקב נחמן שטויבער שליט"א) זאגט כסדר נאך פאר די בחורים אז ער האט אמאל געפרעגט די רבי ז"ל צו מען מעג גיין מיט א שייטל? ער האט נישט געפרעגט ווי אזוי דיין מאמע גייט, און ווי אזוי דיין שוויגער גייט, נאר ער האט אים אויפגעהויבן זיין בעקעטשע, ער האט אים געזאגט אז אויב מיין בעקעטשע וועט זיך צורייסן וועט מען קענען נעמען דעס אין זיך צודעקן, דאס איז כשר, עפעס אנדערש נישט,

און דאס איז געווען זיין מיינונג ווי אלע פריעדיגע צדיקים, נאר עס איז געווען זמנים אין מקומות וואס די צדיקים האבן געהאלטן מען קען נישט רעדן דערפון, (אלץ תפסת מרובה לא תפסת, וכשם שמצוה לומר דבר הנשמע) כידוע די רבי אין סאטמער האט געזאגט צוויי דרשות, אין איין ביהמ"ד האט ער געזאגט מען זאל אנטוען שייטלעך, און אין איין ביהמ"ד מען זאל אויסטוען די שייטלעך,

די רבי ז"ל פאר ער איז נישט געזינט געווארן האט ער אנגעהויבן צו טוען אין דעם ענין כיודע לכל, נאר ליידער איז געשעהן וואס איז געשהען, די רבי האט זיך אויסגעדריקט און תשל"ז אז ווען איך וואלט געווען געזינד וואלט שוין נישט געווען קיין איין שייטל אין סאטמער בכלל.

די מעשה איז נישט גוט נעתק. דער רבי האט געזאגט אז דאס איז שיטת הדברי חיים דער רבי האט נישט געזאגט עפעס אנדערש נישט

איך האב געהערט די מעשה פון ר' נחמן זז"ג אליינס
ער האט געפרעגט דעם רבי'ן וויאזוי מען דארף גיין, האט דער רבי איהם געוויזן אויף זיין בעקיטשע אז אזוי דארף מען גיין לויט דעם ד"ח, אבער נישט אז דאס איז 'נאר שיטת הד"ח', נאר אז דאס איז הלכה למעשה.

די רבי האט זיכער געהאלטן ווי שיטת הד״ח. און ווען וועלט איז וועלט וואלט מען אזוי געגאנגען, ועכשיו שלא זכינו, איז א דבר פשוט אז א איד וואס פירט זיך ווי רוב ערליכע מורי הוראות פון פריעדיגער דור, וועם די רבי האט מעריץ געווען, אז זיין ב״ב גייט א שייטל, קען ווערן אנגערופן א סאטמארע תלמיד ההולך בדרך רבינו זצ״ל... לא כן בשאר עניני צניעות והשקפה.
הגע בעצמך, דבר פשוט, אז א איד וואס זיין פרוי גייט ביי האר, אדער דורכזיכטיגע שטרימפ, אדער גייט צום כותל, בחירות, קען נישט זיין א מו״צ אין סאטמאר... לא כן בפאה נכרית.
אם אין דעת הבדלה מנין...

אין קרית יואל קען מען נישט זיין קיין מו"ץ אויב די ווייב גייט מיט א שייטל.

זייער חשוב. אודי לי מיהת אז דו פארשטייסט אז אין אנדערע שטעט ווי מוואלט נישט ממנה געווען קיין מו״צ שאינו הולך בדרך רבינו בהשקפה ובצניעות, אבער א דיין שהולך בדרך רבינו בכל ענינם אבל בפאה נכרית אין מקפידין, איז מען יא ממנה אלץ מו״צ.

[קרייסלער]

מיין טאטע (הר"ר יעקב נחמן שטויבער שליט"א) זאגט כסדר נאך פאר די בחורים אז ער האט אמאל געפרעגט די רבי ז"ל צו מען מעג גיין מיט א שייטל? ער האט נישט געפרעגט ווי אזוי דיין מאמע גייט, און ווי אזוי דיין שוויגער גייט, נאר ער האט אים אויפגעהויבן זיין בעקעטשע, ער האט אים געזאגט אז אויב מיין בעקעטשע וועט זיך צורייסן וועט מען קענען נעמען דעס אין זיך צודעקן, דאס איז כשר, עפעס אנדערש נישט,

און דאס איז געווען זיין מיינונג ווי אלע פריעדיגע צדיקים, נאר עס איז געווען זמנים אין מקומות וואס די צדיקים האבן געהאלטן מען קען נישט רעדן דערפון, (אלץ תפסת מרובה לא תפסת, וכשם שמצוה לומר דבר הנשמע) כידוע די רבי אין סאטמער האט געזאגט צוויי דרשות, אין איין ביהמ"ד האט ער געזאגט מען זאל אנטוען שייטלעך, און אין איין ביהמ"ד מען זאל אויסטוען די שייטלעך,

די רבי ז"ל פאר ער איז נישט געזינט געווארן האט ער אנגעהויבן צו טוען אין דעם ענין כיודע לכל, נאר ליידער איז געשעהן וואס איז געשהען, די רבי האט זיך אויסגעדריקט און תשל"ז אז ווען איך וואלט געווען געזינד וואלט שוין נישט געווען קיין איין שייטל אין סאטמער בכלל.

די מעשה איז נישט גוט נעתק. דער רבי האט געזאגט אז דאס איז שיטת הדברי חיים דער רבי האט נישט געזאגט עפעס אנדערש נישט

איך האב געהערט די מעשה פון ר' נחמן זז"ג אליינס
ער האט געפרעגט דעם רבי'ן וויאזוי מען דארף גיין, האט דער רבי איהם געוויזן אויף זיין בעקיטשע אז אזוי דארף מען גיין לויט דעם ד"ח, אבער נישט אז דאס איז 'נאר שיטת הד"ח', נאר אז דאס איז הלכה למעשה.

די רבי האט זיכער געהאלטן ווי שיטת הד״ח. און ווען וועלט איז וועלט וואלט מען אזוי געגאנגען, ועכשיו שלא זכינו, איז א דבר פשוט אז א איד וואס פירט זיך ווי רוב ערליכע מורי הוראות פון פריעדיגער דור, וועם די רבי האט מעריץ געווען, אז זיין ב״ב גייט א שייטל, קען ווערן אנגערופן א סאטמארע תלמיד ההולך בדרך רבינו זצ״ל... לא כן בשאר עניני צניעות והשקפה.
הגע בעצמך, דבר פשוט, אז א איד וואס זיין פרוי גייט ביי האר, אדער דורכזיכטיגע שטרימפ, אדער גייט צום כותל, בחירות, קען נישט זיין א מו״צ אין סאטמאר... לא כן בפאה נכרית.
אם אין דעת הבדלה מנין...

אין קרית יואל קען מען נישט זיין קיין מו"ץ אויב די ווייב גייט מיט א שייטל.

א קרית יואל׳ער קרענק ל״ע

[עפל קאמפאוט]

די מעשה איז נישט גוט נעתק. דער רבי האט געזאגט אז דאס איז שיטת הדברי חיים דער רבי האט נישט געזאגט עפעס אנדערש נישט

איך האב געהערט די מעשה פון ר' נחמן זז"ג אליינס
ער האט געפרעגט דעם רבי'ן וויאזוי מען דארף גיין, האט דער רבי איהם געוויזן אויף זיין בעקיטשע אז אזוי דארף מען גיין לויט דעם ד"ח, אבער נישט אז דאס איז 'נאר שיטת הד"ח', נאר אז דאס איז הלכה למעשה.

די רבי האט זיכער געהאלטן ווי שיטת הד״ח. און ווען וועלט איז וועלט וואלט מען אזוי געגאנגען, ועכשיו שלא זכינו, איז א דבר פשוט אז א איד וואס פירט זיך ווי רוב ערליכע מורי הוראות פון פריעדיגער דור, וועם די רבי האט מעריץ געווען, אז זיין ב״ב גייט א שייטל, קען ווערן אנגערופן א סאטמארע תלמיד ההולך בדרך רבינו זצ״ל... לא כן בשאר עניני צניעות והשקפה.
הגע בעצמך, דבר פשוט, אז א איד וואס זיין פרוי גייט ביי האר, אדער דורכזיכטיגע שטרימפ, אדער גייט צום כותל, בחירות, קען נישט זיין א מו״צ אין סאטמאר... לא כן בפאה נכרית.
אם אין דעת הבדלה מנין...

אין קרית יואל קען מען נישט זיין קיין מו"ץ אויב די ווייב גייט מיט א שייטל.

א קרית יואל׳ער קרענק ל״ע

חס ושלום אזוי צו זאגן. עס איז נישט קיין קרית יואל'ע קרענק, עס שטייט פונעם דרכי תשובה געדריקט אין סוף ספר תפארת בנים תשובה ב' אז מען זאל נישט נעמען א שוחט וואס זיין ווייב גייט מיט א שייטל ובתוך דבריו כתב "ומעתה בשו"ב שצריך להיות ירא שמים מרבים ואם ראינו שמיקל בזה הרי נראה בעליל שהוא קל"

הגם לפי המצב פון היינט קען מען נישט זאגן ממש אז מען איז א קל, ווייל עס איז שוין געווארן א חלק פון די שטייגער, אבער ווען איינער ווערט נתמנה אלס א מדריך וראש על הציבור איז אוודאי א דבר חשוב אז מען זאל נישט מקפיד זיין אויף דעם, פונקט ווי דער דרכי תשובה שרייבט אז מען זאל נישט נעמען א שוחט אויב די ווייב גייט מיט א שייטל.

[סאדאם חוסעין]

די מעשה איז נישט גוט נעתק. דער רבי האט געזאגט אז דאס איז שיטת הדברי חיים דער רבי האט נישט געזאגט עפעס אנדערש נישט

איך האב געהערט די מעשה פון ר' נחמן זז"ג אליינס
ער האט געפרעגט דעם רבי'ן וויאזוי מען דארף גיין, האט דער רבי איהם געוויזן אויף זיין בעקיטשע אז אזוי דארף מען גיין לויט דעם ד"ח, אבער נישט אז דאס איז 'נאר שיטת הד"ח', נאר אז דאס איז הלכה למעשה.

די רבי האט זיכער געהאלטן ווי שיטת הד״ח. און ווען וועלט איז וועלט וואלט מען אזוי געגאנגען, ועכשיו שלא זכינו, איז א דבר פשוט אז א איד וואס פירט זיך ווי רוב ערליכע מורי הוראות פון פריעדיגער דור, וועם די רבי האט מעריץ געווען, אז זיין ב״ב גייט א שייטל, קען ווערן אנגערופן א סאטמארע תלמיד ההולך בדרך רבינו זצ״ל... לא כן בשאר עניני צניעות והשקפה.
הגע בעצמך, דבר פשוט, אז א איד וואס זיין פרוי גייט ביי האר, אדער דורכזיכטיגע שטרימפ, אדער גייט צום כותל, בחירות, קען נישט זיין א מו״צ אין סאטמאר... לא כן בפאה נכרית.
אם אין דעת הבדלה מנין...

אין קרית יואל קען מען נישט זיין קיין מו"ץ אויב די ווייב גייט מיט א שייטל.

א קרית יואל׳ער קרענק ל״ע

קודם ביסטו א מחוצף צו זאגן פאר א תקנה פון א קהלה קרענק, אויב דו האסט שוין געלערנט שו"ע ווייסטו אז א תקנת הקהלה עכ"פ אויף זייער קהלה, האט א הלכה ווי די בית דין הגדול שבירושלים, און זאגן א קרענק איז א חוצפה נורא,

און אפילו לשיטתך אז דו ביסט געניג גרויס צו מכריע זיין אז די פרי מגדים (וואס האט צירוק געצויגן)און די רב, איז מער גערעכט ווי די דברי חיים, מיינט נאך נישט אז ווען מען האלט ווי די דברי חיים איז עס א פלעינע קרענק,

ולי יהא אז יא, האט דאך שוין ר' יושע לייב דיסקין געשריבן בימיו אז אויף די היינטיגע שייטלען וואס איז שווער צו זעהן א חילוק פון דערווייטענס איז הכל מודים,

ולי יהא דו ביסט קליגער פונעם מהריל דיסקין אויך, און עס איז בכלל נישטקיין חיוב, איז עס נישט ערגער ווי גיין מיט נישט גיין מיט קיין צמר, אדער ווי נישט גיין אין מקוה, און זיין א דיין איז נישט ערגער ווי דאווענען פארן עמוד,

ס"ה טראכט וואס דו שרייבסט פאר דו שיסט אזא סטופעט סטעטמענט


עפל קאמפאט האקט ענדליך, אבער דאך שלח,

[קרייסלער]

להבהיר הדברים: אז אין קיין אנדערע סאטמערע קהילה איז מען נישט מקפיד דערויף נאר דייקא אין קרית יואל ע״כ קוקט דאס נישט אויס ווי א תקנה פון סאטמער נאר ליבערשט פון א פרומקייט וואס עטליכע האבן ארויפגעצווינגען אויף קרית יואל
אגב: קענסט איין דיין וואס מהאט נישט אויפגענומען צוליב א שייטעל אדער איז פערצופאל נישט אויסגעקומען און סאיז א תקנה קיינמאל געווען?
מידי דברי דערמאן איך מיר פון א גרויסע דיין אין קרית יואל וואס איז רעספעקטירט ביי אלע קהילות און ס׳ווייב גייט אין א שייטל

[עפל קאמפאוט]

להבהיר הדברים: אז אין קיין אנדערע סאטמערע קהילה איז מען נישט מקפיד דערויף נאר דייקא אין קרית יואל ע״כ קוקט דאס נישט אויס ווי א תקנה פון סאטמער נאר ליבערשט פון א פרומקייט וואס עטליכע האבן ארויפגעצווינגען אויף קרית יואל
אגב: קענסט איין דיין וואס מהאט נישט אויפגענומען צוליב א שייטעל אדער איז פערצופאל נישט אויסגעקומען און סאיז א תקנה קיינמאל געווען?
מידי דברי דערמאן איך מיר פון א גרויסע דיין אין קרית יואל וואס איז רעספעקטירט ביי אלע קהילות און ס׳ווייב גייט אין א שייטל

נישט קיין ראיה ווייל בשעת'ן אויפנעמען יא געגאנגען ואי אפשר להאריך

[סאדאם חוסעין]

להבהיר הדברים: אז אין קיין אנדערע סאטמערע קהילה איז מען נישט מקפיד דערויף נאר דייקא אין קרית יואל ע״כ קוקט דאס נישט אויס ווי א תקנה פון סאטמער נאר ליבערשט פון א פרומקייט וואס עטליכע האבן ארויפגעצווינגען אויף קרית יואל
אגב: קענסט איין דיין וואס מהאט נישט אויפגענומען צוליב א שייטעל אדער איז פערצופאל נישט אויסגעקומען און סאיז א תקנה קיינמאל געווען?

מידי דברי דערמאן איך מיר פון א גרויסע דיין אין קרית יואל וואס איז רעספעקטירט ביי אלע קהילות און ס׳ווייב גייט אין א שייטל

קודם א תקנה מיין איך צוזאגן פון די ז' טובי העיר אין קרית יואל, נישט אלוועלטליך אין סאטמער, ווייל אויב די קהלה איז נישט די רוב פון די שטאט האט עס שוין נישט קיין כוח בית דין הגדול צו מפקיר ממון זיין וכדו', סא איך רעדט דייקא פון די קהילה אין קרית יואל נישט פון סאטמער,

2] יא איך קען מינעמים איינעם וואס מען האט נישט אויפגענומען ווייל זיין ווייב גייט מיט א שייטל,

3] ביסט א ליגענער עס איז נישט דא קיין דיין מיט קיין שייטל (עכ"פ אין די גרויסע קהלה זיכער)

[עפל קאמפאוט]

3] ביסט א ליגענער עס איז נישט דא קיין דיין מיט קיין שייטל (עכ"פ אין די גרויסע קהלה זיכער)

שריי נישט ליגנער ווען די אליינ'ס ביסט מטיל ספק אין דיינע ווערטער שפעטער אין די זעלבע שורה. איך ווייס נישט וואס ביי דיר הייסט גרויסע קהלה, אבער וואס קרייסלער האט געשריבן איז אמת ויציב. נאר ווי איך האב שוין דערמאנט אז יענס איז נישט קיין ראיה ואין להאריך.

[Don't worry]

ולי יהא אז יא, האט דאך שוין ר' יושע לייב דיסקין געשריבן בימיו אז אויף די היינטיגע שייטלען וואס איז שווער צו זעהן א חילוק פון דערווייטענס איז הכל מודים

די משנה ברורה איז שוין געווען שפעטער פון ר' יושע לייב דיסקין און ער איז מתיר. בכלל קיין איין פוסק מפורסם אין לעצטע צענדליגע יארן איז נישט מכריע לאיסור (חוץ הרב עבדיה יוסף) משא"כ להיתר איז דא אסאך. קיין איין רב וועט זיך נישט אויפשטעלן ברבים רעדן לאיסור. מאקסומום זאגט מען אז עס איז א מחלוקת הפוסקים, אונז גיי מיר נישט מכריע זיין, און מזאל נישט גיין שוואכער פון די עלטערן אדער מיט לאנגע שייטליך.

[עפל קאמפאוט]

3] ביסט א ליגענער עס איז נישט דא קיין דיין מיט קיין שייטל (עכ"פ אין די גרויסע קהלה זיכער)

שריי נישט ליגנער ווען די אליינ'ס ביסט מטיל ספק אין דיינע ווערטער שפעטער אין די זעלבע שורה. איך ווייס נישט וואס ביי דיר הייסט גרויסע קהלה, אבער וואס קרייסלער האט געשריבן איז אמת ויציב. נאר ווי איך האב שוין דערמאנט אז יענס איז נישט קיין ראיה ואין להאריך.

נאך א שטיקל בירור, שטעלט זיך ארויס אז איך אליין ווייס פון 2 דיינים אין קרית יואל וואס ביי זיי גייט מען מיט א שייטל, ווי געזאגט פון איינעם איז נישט קיין ראי', אבער די אנדערע דיין איז יא א ראי', ער איז א גרויסער תלמיד חכם א אינגערמאן וואס איז רעספעקטירט ביי ביידע קהילות, און מען האט אים אויפגענומען אלס דיין אפילו ער פסק'נט לויט די פרי מגדים [פאר די חזרה] און די שלטי הגבורים.

זעהט אויס אז עס איז נישט דא אזא תקנה אין קרית יואל.

[אונגארישע הייזער]

איך וויל בכלל נישט אריינגיין אינעם נושא צו יא תקנה אדער נישט תקנה, אבער להבהרת דברים, כ"ק הגה"צ רבי ישראל חיים מנשה פר"מ שליט"א לרפו"ש איז אויפגענומען געווארן אלס דיין אין סאטמאר בחייו פונעם רבי'ן זצ"ל און זיין רעבעצין גייט נאך היינט מיט א שייטל.

[ר' יום טוב]

אפילו עס זאל זיין אזא תקנה, איז עס איז אויך נישט דא קיין ראיה, עס איז א בחינה ווי מען נעמט נישט אן קיין אינגל אין חדר נאר אויב ער גייט אין פלאסטישע גלעזער.

דא קומט דער אבער... דאס אלעס איז געזאגט לגבי די צניעות חלק. די חשש ע"ז איז שוין גאר א הארבער שפיל.

[מי יודע]

להבהיר הדברים: אז אין קיין אנדערע סאטמערע קהילה איז מען נישט מקפיד דערויף נאר דייקא אין קרית יואל ע״כ קוקט דאס נישט אויס ווי א תקנה פון סאטמער נאר ליבערשט פון א פרומקייט וואס עטליכע האבן ארויפגעצווינגען אויף קרית יואל
אגב: קענסט איין דיין וואס מהאט נישט אויפגענומען צוליב א שייטעל אדער איז פערצופאל נישט אויסגעקומען און סאיז א תקנה קיינמאל געווען?
מידי דברי דערמאן איך מיר פון א גרויסע דיין אין קרית יואל וואס איז רעספעקטירט ביי אלע קהילות און ס׳ווייב גייט אין א שייטל

איך ווייס פון עטליכע מורי הוראות אין קרית יואל וואס קענען פסק'נען שאלות אבער זענען נישט אויפגענומען מיטן טיטל מו"ץ קרית יואל ווייל די ווייבער גייען מיט שייטלעך
און דאכט זיך די זעלבע תקנה איז דא ביי שוחטים אין בית השחיטה דקרית יואל אויך
די תקנה איז פארסירט דורכן רבין זעלבסט, קיינער האט עס נישט ארויפגעצווינגען, און ס'איז א דבר פשוט ומסתבר אין א שטאט ווי מער ווי 50 פראצענט גייט נישט מיט קיין שייטל

[לב בשר]

איך וויל בכלל נישט אריינגיין אינעם נושא צו יא תקנה אדער נישט תקנה, אבער להבהרת דברים, כ"ק הגה"צ רבי ישראל חיים מנשה פר"מ שליט"א לרפו"ש איז אויפגענומען געווארן אלס דיין אין סאטמאר בחייו פונעם רבי'ן זצ"ל און זיין רעבעצין גייט נאך היינט מיט א שייטל.

כ׳ווייס נישט לגבי ק״י, אבער סאטמאר ב״פ, ווימסב״ג, מאנסי, לאנדאן האבן דיינים וואס די ב״ב גייען מיט שייטלען...
איך האב ארויפגעברענגט די נקודה פון דיינים נאר אלץ א דוגמא ארויסצוברענגען אז אפילו לשיטת רביה״ק אינו דומה כלל כמו שאר עניני פריצות בעניני צניעות.

והבן.

(בד״וו לשיטת רביה״ק איז רוב שפיצלעך אויך אסור, כמובא לעיל מר׳ נחמן שטויבער שליט״א)

[קרייסלער]

עפילאג: אין סאטמער נאצינאל און אונטער נאצינאל איז נישט באקאנט אזא תקנה
מאנכע זאגן אז אין איינע פון די קהילות אין קרית יואל איז יא דא אזא תקנה אבער קיינער האט דאס נישט באשטעטיגט מיט באווייז און די טרוקענע מציאות איז אז סאיז יא דא דיינים מיט שייטלעך אין יענע קהילה

יעצט קען מען צוריק גיין צום נושא פונעם קעפל

[סאדאם חוסעין]

עפילאג: אין סאטמער נאצינאל און אונטער נאצינאל איז נישט באקאנט אזא תקנה
מאנכע זאגן אז אין איינע פון די קהילות אין קרית יואל איז יא דא אזא תקנה אבער קיינער האט דאס נישט באשטעטיגט מיט באווייז און די טרוקענע מציאות איז אז סאיז יא דא דיינים מיט שייטלעך אין יענע קהילה

יעצט קען מען צוריק גיין צום נושא פונעם קעפל

קיינער האט נישט געזאגט אז עס איז דא אזא תקנה אין סאטמער ווייל תקנות קען נאר זיין אין א שטאטישע קהלה, נישט אין א חסידות,
א חסידות קען א רבי מחייב זיין,

און ליגענט עס איז נישט דא קיין איין דיין אין קרית יואל צענטראלע קהלה מיט א שייטל, נישט ווייל עס איז נישט געווען ווער עס זאל זיין ראו נאר ווייל די ז' טובי העיר האבן נישט ערלויבט.

[מי יודע]

עפילאג: אין סאטמער נאצינאל און אונטער נאצינאל איז נישט באקאנט אזא תקנה
מאנכע זאגן אז אין איינע פון די קהילות אין קרית יואל איז יא דא אזא תקנה אבער קיינער האט דאס נישט באשטעטיגט מיט באווייז און די טרוקענע מציאות איז אז סאיז יא דא דיינים מיט שייטלעך אין יענע קהילה

יעצט קען מען צוריק גיין צום נושא פונעם קעפל

קיינער האט נישט געזאגט אז עס איז דא אזא תקנה אין סאטמער ווייל תקנות קען נאר זיין אין א שטאטישע קהלה, נישט אין א חסידות,
א חסידות קען א רבי מחייב זיין,

און ליגענט עס איז נישט דא קיין איין דיין אין קרית יואל צענטראלע קהלה מיט א שייטל, נישט ווייל עס איז נישט געווען ווער עס זאל זיין ראו נאר ווייל די ז' טובי העיר האבן נישט ערלויבט.

איך קען נאר מוסיף זיין, דא האט אויבן איינער געשריבן וועגן צוויי דיינים וואס ביי זיי גייט מען מיט שייטלען, אין אישי האט מער דער שרייבער געזאגט די נעמען, ביידע זענען נישט אפיציעל אונטער קהל יטב לב, קען זיין זיי פסק'נען שאלות, אבער זיצן נישט אין בית הוראה דקהל יטב לב און זענען נישט אויפגענומען דורך די קהלה

[דריידל]

איר ליידט אויף די שמיעה.

בד"וו, פארוועם דען זענען די ביבער הוטען?

אין א פערפעקט וועלט וואלטן אלע כלי קודש געטראגן די טראגע פון כלי קודש, און בעלי בתים קליידן זיך ווי בעלי בתים. און נישט ווי עפעס א משפחה לבוש ביבער / שטאפן

איך ווייס א דיין אין קהילות מר"א וואס האט געהאט א קלער צו מופן קיין מאנרא אבער די אפהאלט איז געווען ווייל ער וועט זיך מוזן טוישן היטן צו קענען בלייבן א דיין אין די קהילה.

ביסט גערעכט לגבי דאס וואס די שרייבסט אז ס'וואלט געדארפט זיין אזא זאך ווי א רבני'שע טראגע כמקדמת דנא. ס'איז מערקווירענדיג אז אין פאריגן דור זענען געווען רבנים וואס זענען געגאנגען מיט ביבער היטן אבער זייערע קינדער נישט. היינט איז אבער נישטא אזאנס און ס'איז מער ווייניגער א משפחה לבוש. מ'קען טרעפן גישעיווטע בערד מיט ביבער היטן און ס'מיינט גארנישט. דעריבער איז נאנסענס צו פארלאנגן א דיין זאל זיך טוישן היטן

[דריידל]

אין סקווער איז דא א "קפידה" מ'זאל גיין דוקא מיט א שייטל און נישט אראפגעבינדן. אין אנפאנג זענען געווען געוויסע וואס זענען יא געגאנגען אראפגעבינדן אבער מ'האט זיי ענג געמאכט און זיי האבן געמוזט אויסוואנדערן. איך ווייס נישט צו דאס איז ווייל מ'האט נישט געוואלט קיינער זאל זיין פרומער ווי די רעבעצין אדער ווייל מיט א שייטל איז מען מער פארזיכערט אז מ'איז גוט צוגעדעקט. (אזוי האט אויך געהאלטן די ליבאוויטשע רבי ז"ל)

[שמחהלע]

אין די יעצטיגע ימי היהלולא פין מרן החתם סופר זצ"ל איז כדאי אראפציברענגען וואס ער שרייבט אין זיין צוואה: "ואני אוסרכם הפאה נכרית באיסור גמור".
כמדומה לי גייען רוב זיינע איינקלעך מיט שייטלעך...

[סאדאם חוסעין]

לגבי די היט איז נישט קיין שום פראבלעם צו זיין א דיין, מען האט קיינמאל נישט געמאכט קיין אישאו דערפון,

דאס אז אלע דיינים האבן א ביבער היט איז פשוט א מציאות וואס האט זיך אזוי אויסגעשטעלט.

[דריידל]

פון chabad.org

the Rebbe advocated the wearing of wigs as opposed to scarves, which he recognized as an unattractive, even untenable, option for most Jewish young women in America. The Rebbe worried that most women, even the more pious, would not wear scarves consistently and in a manner that covered all of their hair. It appears that even then, the Rebbe was concerned for the eventual swell of observant women, whose professional and social involvements would preclude covering hair with scarves or hats. Without the option of a wig, many women would not consider hair covering. The Rebbe's encouragement of the wig is an early illustration of how he would characteristically channel the latest modern-day advancements for the purpose of Torah and mitzvahs.

[Don't worry]

אין די יעצטיגע ימי היהלולא פין מרן החתם סופר זצ"ל איז כדאי אראפציברענגען וואס ער שרייבט אין זיין צוואה: "ואני אוסרכם הפאה נכרית באיסור גמור".
כמדומה לי גייען רוב זיינע איינקלעך מיט שייטלעך...

א שטיקל לימוד זכות אויף די חתם סופר'ס אייניקלעך

בקובץ אור ישראל ל"ו

http://hebrewbooks.org/13614

"וראה בשו"ת אמרי סופר (ערלוי) שכתב בשם ספר "באר מרים" (עמ' ל"ו, להאדמו"ר מערלוי שליט"א, נכד החת"ס), בנוגע דעתו של קדושת זקנו מרן החת"ס זצ"ל בענין לבישת פאה נכרית ברה"ר, היות שבהגהותיו לשו"ע כתב ק"ז מרן זצ"ל "אבל פאה נכרית לא עדיף מקלתה דאסור", ואילו בצוואתו לא אסר אלא לבנותיו וכלותיו, יש מקום לומר שבשו"ע כתבו דרך משא ומתן של הלכה להראות שאין דברי הב"ש דחויים, אבל אין כוונתו לפסוק לאסור. כי באמת לא מצאנו בשום מקום שהחת"ס אסר לבישת פאה נכרית, וגם בדרשותיו שדרש ברבים לא אסרם במפורש, והא דלא אסר החת"ס בהחלט לבישת פאה נכרית, י"ל דהתחשב בדעת הגדולים המתירים, וביניהם המג"א, ויתכן דגם הגאון רבינו משולם איגרא זצ"ל שכיהן בפרשבורג לפני החת"ס, לא אסרה. ומסיים שהמנהג אצל תלמידי ישיבתנו היקרים, שהוא מבקש שלא ילבשו את הפאות הארוכות והבולטות אבל מתיר את הפאות הפשוטות בתכלית, כדרך בנות ישראל הכשרות והצנועות עכ"ד."

בקובץ אור ישראל ל"ז

http://hebrewbooks.org/13615

"וכ"כ מרכבת המשנה אה"ע סי' קט"ו סק"ד, דברי חמודות (לבעל תוי"ט) ברכות פ"ג סי' ל"ז אות קי"ט, להתיר פאה נכרית, וראה בשו"ת מהר"ם שיק יו"ד סי' שמ"ט שדן בפאה נכרית לענין שיער מת האסור בהנאה, ע"ש, ולא הזכיר כלל שיטת האוסרים פאה נכרית, ובפרט שכן גם דעת רבו החת"ס לאסור, ועוד שידוע שהחת"ס מעולם לא זז מפסקי הרמ"א, והרמ"א סי' ע"ה התיר ללכת בפאה נכרית, אלא ודאי שהחת"ס אמר הנהגה זו לזרעו ולא לאסור על כלל ישראל.

וכ"כ הגרש"ז אויערבאך במכתבו בספר "ועלהו לא יבול" ח"א עמ' שי"ד, "לא למחות בנוהגים להקל כהמשנה ברורה, במקום ששומרי תורה נוהגים להקל, ע"ש. וכן עמא דבר.

ולמעשה רוב נשותיהם של גדולי ישראל במאה שנים האחרונות הלכו בפאה נכרית, וא"כ אין להרעיש על המקילים.

עוד קיבלתי מכתב מחכם אחד שהעיר שהחת"ס אוסר פאה נכרית, לכן על בית תלמידי תלמידיו לנהוג כן. הנה אם כי אין לי טעם מספיק למה לא נתפשט במשפחתו הנהגה זו, אך כיון דקיי"ל מעשה רב, ונתברר לי היטב שכמעט כל משפחת הכתב סופר וצאצאיו אחריו שהיו גדולי ישראל והלכו בעקבותיו בכל צעד ושעל, ובענין זה לא נהגו כדבריו, בוודאי יש להם טעם, אפי' לא ידענו המקור, בכל אופן כך נוהגים.

והעידה בתו של הגה"צ יוסף יונה מאונדארף זצ"ל בשם אביה, שבדור שאחר החת"ס התחילו בנות ישראל ללכת בשייטל (פאה), מחמת שראו גדולי ישראל דאז שתקנתם (לא ללבוש פאה) היא קלקלתן (לילך בגילוי ראש), שהדבר גרם שהתחילו ללכת בשערות ראשן רח"ל, לכן הנהיגו ללכת בפאה נכרית, ע"כ דבריו. לכן אנו מוצאים שבימי הכתב סופר ומהר"ם שיק לא הקפידו על חבישת פאה נכרית.

וכתב לי הגאון רבי יעקב יצחק ניימאן שליט"א, אב"ד חסידי בעלזא מונטריאול, הנה המעיין הן בצוואת מרן החת"ס וכן ערוגת הבושם בהכנה דרבה שכתבו בלשון "ואפי' פאה נכרית אני אוסר עליכם", אפשר לומר זאת שהוא מדבר אל בניו ועליהם שייך הציווי אבל לא על הנכדות, כי באמת היה צריך לכתוב "אני אוסר עליהן" בלשון נקבה. ע"כ דבריו. וידעתי מגדולים נכדי החת"ס ובעל ערוגת הבושם מחוסט גם שאסרו פאה נכרית, אפי' הכי צאצאיהם הקילו בזה, וסיבת הדבר מפני כבוד הוריהם שהיו רבנים ות"ח ולא נהגו כך במקומם ודי."


אמר המעתיק: וכן כתב הגאון רבי יוסף גרינוואלד זצ"ל, אב"ד פאפא, בשו"ת ויען יוסף או"ח סי' מ"א וזה לשונו: "והחת"ס בצוואתו כתב פאה נכרית אני אוסר עליכם, נראה מפורש שלזרעו אסר, אבל לכולי עלמא לא היה בידו לאסור"