אשכול כללי - ניגונים נוסחאות ומנהגים מחצר באבוב

[דוד משה]

האב איך נישט, איך דמיון אז עס איז דא עפעס א טעיפ מיט דעם תנועה אלס אינטרא צו א ניגון...

קענסט דאך עס אפשפילן אויף א ווירטואלע קיבאורד אזויווי דו האסט געטון מיט אאמיר..

[שמן]

האב איך נישט, איך דמיון אז עס איז דא עפעס א טעיפ מיט דעם תנועה אלס אינטרא צו א ניגון...

גערעכט אויף הייליגע שבת פון אברהם אהרן לעזער א משה גאלדמאן פרודאקשן אינטרא צו וייתי לנא

[מַחְכִּימַת פֶּתִי]

האב איך נישט, איך דמיון אז עס איז דא עפעס א טעיפ מיט דעם תנועה אלס אינטרא צו א ניגון...

קענסט דאך עס אפשפילן אויף א ווירטואלע קיבאורד אזויווי דו האסט געטון מיט אאמיר..

תנועה לפני קידוש פונעם טעיפ 'הייליגע שבת' [א דאנק רב שמן'ן]

[דוד משה]

תנועה לפני קידוש פונעם טעיפ 'הייליגע שבת' [א דאנק רב שמן'ן]

יישר כח אייך ביידן.

איך האב אלץ קינד געליינט אין די בוך "שטראלן אין די פינסטערניש" א מעשה מיט באבובער חסיד וואס איז געווען אין לאגער און מען האט זיי ארויסגערופן צו אן אפעל (ציילונג) אין די ביטערע פרעסטן זייענדיג אנגעטון בלויז א דינעם העמעדל, ער האט געפילט ווי די פיס זיינע זענען געפרוירן און ער קען זיי נישט רירן, האט ער זיך דערמאנט אין די תנועה וואס דער קדו"צ פלעגט זינגען בשעת'ן זאגן די זוהר פרייטיג צונאכטס און ער האט אנגעהויבן זיך אונטערצוברומען די תנועה, און צוביסלעך האט ער געפילט ווי דאס חיות קומט צוריק אין זיינע פיס.

[דוד משה]

די פאלגענדע ניגונים ווערן באצייכנט דורך געוויסע אלץ דעם קדושת ציון'ס ניגונים, ביטע קאנפירמען וועלכע איז ריכטיג.

1. עליונים ששו
2. ובאו כולם
3. כל זמן די ליכטעלע ברענט (לחיים אידן).

[חמרא טבא]

נאר די מיטלסטע אויף די ווערטער בבקעך ים סוף

[בית המשתה]

פון ווי שטאמט די תנועה וואס מ'זינגט פרייטיג-צו-נאכטס פאר קידוש?
איז דא נאך א זמן ווען מ'זינגט די תנועה?

דער קדו״צ פלעגט עס זינגען פרייטאג צונאכט ביים לערנען זוהר פארן טיש

פון ווי שטאמט די תנועה?

מיוחס צום בעל שם טוב הק'

[ישלהוסיף]

ווען ס'קומט צו צאנז'ער מנהגים איז זייער שווער נאכצוגיין דורך זעהן די מנהגים פון זייער אייניקלעך ווייל יעדער האט שוין אדאפטירט א צווייטע גזע'ס מנהגים אויך.
באבוב - דזיקוב
קלויזנבערג - סיגוט
סאטמאר - סיגוט
ציעצנוב - בעלז
אוודאי וועלן אלע שרייען אז "כמעט אלעס" איז צאנז חוץ מ... .... ... אבער אויף השערה'ס איז גאנץ שווער צו בויען.
בנוסף צו דעם איז אפילו דא מערירים אויף מנהגים וואס ס'שטייט אין 'דרכי חיים'. לדוגמא דאס מנהג פון טראגן א שטריימעל ביי די חנוכה ליכט האט די ערשטער באבוב'ער רב זי"ע (וועלכע איז אויך געוועהן פון די נאנסטע "שטיב מענטשען" ביים צאנזער רב זי"ע) האט געהאלטן אז דאס איז א מנהג וואס די גבאים האבן איינגעפירט. [גיי זאג דעס פאר א קלויזנבערגער...]
ביי די צאנזער קינדער אליין איז שוין געוועהן אהן א שיעור חילוקים אין מנהגים וואס יעדער האט אדאפטירט א צווייטע מנהג.

רבי הירשל רודניק האט אדאפטירט דאס טראגן דעם שטריימל וויבאלד זיין שווער דער ייטב לב האט זיך אזוי געפירט, צולייגענדיג אז "דער צאנז רב אז דער גבאי האט אים דערלאנגט דעם שטריימל האט ער דאס אנגעטוהן, זעט מען אז טראגן א שטריימל ביי הדלקת נר חנוכה איז א מילתא דמסתבר". דהיינו ער האט דאס אנגעטוהן אלץ סיגוט אבער ווען נישט דער צירוף פון צאנז וואלט ער דאס נישט אנגעטוהן.

[חמרא טבא]

רבי הערשל רודניקער איז נישט געווען אן איידעם ביים ייטב לב

[בית המשתה]

ווען ס'קומט צו צאנז'ער מנהגים איז זייער שווער נאכצוגיין דורך זעהן די מנהגים פון זייער אייניקלעך ווייל יעדער האט שוין אדאפטירט א צווייטע גזע'ס מנהגים אויך.
באבוב - דזיקוב
קלויזנבערג - סיגוט
סאטמאר - סיגוט
ציעצנוב - בעלז
אוודאי וועלן אלע שרייען אז "כמעט אלעס" איז צאנז חוץ מ... .... ... אבער אויף השערה'ס איז גאנץ שווער צו בויען.
בנוסף צו דעם איז אפילו דא מערירים אויף מנהגים וואס ס'שטייט אין 'דרכי חיים'. לדוגמא דאס מנהג פון טראגן א שטריימעל ביי די חנוכה ליכט האט די ערשטער באבוב'ער רב זי"ע (וועלכע איז אויך געוועהן פון די נאנסטע "שטיב מענטשען" ביים צאנזער רב זי"ע) האט געהאלטן אז דאס איז א מנהג וואס די גבאים האבן איינגעפירט. [גיי זאג דעס פאר א קלויזנבערגער...]
ביי די צאנזער קינדער אליין איז שוין געוועהן אהן א שיעור חילוקים אין מנהגים וואס יעדער האט אדאפטירט א צווייטע מנהג.

רבי הירשל רודניק האט אדאפטירט דאס טראגן דעם שטריימל וויבאלד זיין שווער דער ייטב לב האט זיך אזוי געפירט, צולייגענדיג אז "דער צאנז רב אז דער גבאי האט אים דערלאנגט דעם שטריימל האט ער דאס אנגעטוהן, זעט מען אז טראגן א שטריימל ביי הדלקת נר חנוכה איז א מילתא דמסתבר". דהיינו ער האט דאס אנגעטוהן אלץ סיגוט אבער ווען נישט דער צירוף פון צאנז וואלט ער דאס נישט אנגעטוהן.

ס'איז דא גענוג און נאך צאנז'ע אייניקליך און תלמידים וואס טוהן אן א שטריימעל, יא אלץ מנהג צאנז

[איטשע]

ס'איז דא גענוג און נאך צאנז'ע אייניקליך און תלמידים וואס טוהן אן א שטריימעל, יא אלץ מנהג צאנז

דאס מאכט עס נאך נישט קיין צאנזער מנהג.
מאקיסמום ״א טייל צאנזער אייניקלעך׳ס מנהג.״

[בית המשתה]

ס'איז דא גענוג און נאך צאנז'ע אייניקליך און תלמידים וואס טוהן אן א שטריימעל, יא אלץ מנהג צאנז

דאס מאכט עס נאך נישט קיין צאנזער מנהג.
מאקיסמום ״א טייל צאנזער אייניקלעך׳ס מנהג.״

אסאך "באבוב'ער מנהגים" וואס מ'פירט זיך אלץ צאנז איז אויך נישט קיין "צאנז'ער מנהגים", נאר א מנהג וואס צאנז'ער רב האט זיך א שטיק צייט געפירט אבער נישט בקביעות. ווי למשל די "נוסח צאנז" פון די הקפות וואס מ'זאגט אין באבוב, האט די צאנז'ער רב געזאגט סך הכל איין יאר... ואידך פירושא זיל גמור

[הגם איך האב געהערט נאכזאגען פון באבוב'ער רב אז זיין זיידע די ערשטע באבוב'ער רב איז געוועהן די איינציגסטע וואס איז געוועהן א מבין אויף צאנז'ער מנהגים...]

[איטשע]

טענו לו בחיטים והודו לו בשעורים.

איינער דינגט זיך עפעס מיט די פרט, אגב היינו טעמא פון נזמין אושפיזין.

[יערסלוב]

ווען ס'קומט צו צאנז'ער מנהגים איז זייער שווער נאכצוגיין דורך זעהן די מנהגים פון זייער אייניקלעך ווייל יעדער האט שוין אדאפטירט א צווייטע גזע'ס מנהגים אויך.
באבוב - דזיקוב
קלויזנבערג - סיגוט
סאטמאר - סיגוט
ציעצנוב - בעלז
אוודאי וועלן אלע שרייען אז "כמעט אלעס" איז צאנז חוץ מ... .... ... אבער אויף השערה'ס איז גאנץ שווער צו בויען.
בנוסף צו דעם איז אפילו דא מערירים אויף מנהגים וואס ס'שטייט אין 'דרכי חיים'. לדוגמא דאס מנהג פון טראגן א שטריימעל ביי די חנוכה ליכט האט די ערשטער באבוב'ער רב זי"ע (וועלכע איז אויך געוועהן פון די נאנסטע "שטיב מענטשען" ביים צאנזער רב זי"ע) האט געהאלטן אז דאס איז א מנהג וואס די גבאים האבן איינגעפירט. [גיי זאג דעס פאר א קלויזנבערגער...]
ביי די צאנזער קינדער אליין איז שוין געוועהן אהן א שיעור חילוקים אין מנהגים וואס יעדער האט אדאפטירט א צווייטע מנהג.

רבי הירשל רודניק האט אדאפטירט דאס טראגן דעם שטריימל וויבאלד זיין זיידע (שווער) דער ייטב לב האט זיך אזוי געפירט, צולייגענדיג אז "דער צאנז רב אז דער גבאי האט אים דערלאנגט דעם שטריימל האט ער דאס אנגעטוהן, זעט מען אז טראגן א שטריימל ביי הדלקת נר חנוכה איז א מילתא דמסתבר". דהיינו ער האט דאס אנגעטוהן אלץ סיגוט אבער ווען נישט דער צירוף פון צאנז וואלט ער דאס נישט אנגעטוהן.

ס'איז דא גענוג און נאך צאנז'ע אייניקליך און תלמידים וואס טוהן אן א שטריימעל, יא אלץ מנהג צאנז

[איטשע]

איר מיינט זיכער מנהג צאנז [קלויזנבורג].

[ישלהוסיף]

איר מיינט זיכער מנהג צאנז [קלויזנבורג].

דער ערשטע באבוב'ער רב האט נישט געטראגן א שטריימל ביי הדלקת הנרות, זאגענדיג בפירוש אז דאס איז נישט געווען דעם זיידענס א מנהג, דערביי האט ער צוגעגעבען "מען האט געקענט זיין אין צאנז 10 יאר און נאך אלץ נישט וויסן וואס איז א צאנזער מנהג, מען האט געדארפט צו זיין א ריכטיגע מבין".

(קרעדיט: נכדו מהר"ש השני מבאבוב)

ווען דער תולדות אהרן רבי איז געווען באזוכען רבי יעקב יוסף הלבערשטאם האט מען אנגערירט דעם נושא, דערביי האט רבי יעקב יוסף געזאגט אז זיין זיידע רבי דוד'ל קרשאנוב'ער האט אויך נישט געטראגן קיין שטריימל ביים צינדן חנוכה ליכט, און אזוי אויך האט דער קרייזער רב רבי אהרן געגאנגען מיט א הוט בשעת הדלקת הנרות.

כפי הנראה די אנדערע צאנזער אייניקלעך וואס גייען יא מיט שטריימלעך איז דאס געקומען צוליב א זייטיגע סיבה.

[חמרא טבא]

די שאלה איז נאר אויב איז רבי הערשל רודניקער טאקע געגאנגן אלס סיגוט דארף מען וויסן וואס דער גארליצער רב האט געטון

[יידישע קהילות]

איך פארשטיי נישט. א צאנזער אייניקל אדער צאנזער חסיד איז געקומען צו פארן קיין צאנז איינמאל אדער עטליכע מאל קיין צאנז אויף חנוכה. ער זעט ווי דער הייליגער רב גייט מיט א שטריימל ביים צינדן, נו ווען ער צינדט ביי זיך גייט ער אויך מיט א שטריימל, ער וויל זיך דערמאנען/מקשר זיין/נתעורר ווערן, אין זיין הייליגן זיידן זי"ע.
וואס מאכט מען פשט'לעך כאילו עס וואלט געווען הלכה למשה מסיני.
לאמיר זאגן אז צאנזער רב איז אפאר יאר געגאנגען מיט א שטריימל ווייל ער האט פונקט געענדיגקט ש"ס יענע יאר. צו ווייל עס איז געווען דארט עפעס א רבי וואס יענער גייט יא מיט א שטריימל ביים צינדן.
פיין. איז ער געגאנגען מיט א שטריימל, גיי איך אויך. אזוי דערמאן איך זיך אין מיין זיידן און אין מיין רבי'ן.
איז דאס נישט פשט פון א מנהג?
נו, איז דאס נישט א צאנזע מנהג?

[איטשע]

איך פארשטיי נישט. א צאנזער אייניקל אדער צאנזער חסיד איז געקומען צו פארן קיין צאנז איינמאל אדער עטליכע מאל קיין צאנז אויף חנוכה. ער זעט ווי דער הייליגער רב גייט מיט א שטריימל ביים צינדן, נו ווען ער צינדט ביי זיך גייט ער אויך מיט א שטריימל, ער וויל זיך דערמאנען/מקשר זיין/נתעורר ווערן, אין זיין הייליגן זיידן זי"ע.
וואס מאכט מען פשט'לעך כאילו עס וואלט געווען הלכה למשה מסיני.
לאמיר זאגן אז צאנזער רב איז אפאר יאר געגאנגען מיט א שטריימל ווייל ער האט פונקט געענדיגקט ש"ס יענע יאר. צו ווייל עס איז געווען דארט עפעס א רבי וואס יענער גייט יא מיט א שטריימל ביים צינדן.
פיין. איז ער געגאנגען מיט א שטריימל, גיי איך אויך. אזוי דערמאן איך זיך אין מיין זיידן און אין מיין רבי'ן.
איז דאס נישט פשט פון א מנהג?
נו, איז דאס נישט א צאנזע מנהג?

קלאר נישט!
א מנהג ברענגט ארויס א באדייט, א כוונה.
נישט אבי נאכגעמאכט.

אויב דער צאנזער רב איז בשיטה נישט געגאנגען קיין שטריימל, וויאזוי קענסטו דיך מקשר זיין מיט טוען גענוי פארקערט?
איי ער איז למעשה יא געגאנגען?
האט מען אזא פנים ווי דער בריסקער וואס לייגט און נעמט אוועק דער בעזעם ביי חנוכה לעכט, ווייל ער וויל זיך ״מקשר״ זיין!

[ישלהוסיף]

די שאלה איז נאר אויב איז רבי הערשל רודניקער טאקע געגאנגן אלס סיגוט דארף מען וויסן וואס דער גארליצער רב האט געטון

דאס איז לכאורה זיכער אז דער קלויזענבורגער האט נישט אנגעטוהן א שטריימל צוליב זיין שווער, וויבאלד דער עצי חיים האט נישט געטראגען א שטריימל, נאר דאס האט זיך גענומען פון זיין פאטער רבי הירשל רודניקער וואס האט דאס געטוהן.

דאס הייסט נישט געטוישט א צאנזער מנהג, נאר דאס איז א הוספה, וויבאלד סוף כל סוף פלעגט צאנזער רב אויך לפעמים טראגען א שטריימל.

ווייסט מען בכלל פון סיי וועלעכע מנהג דער גארליץ רב האט אדאפטירט פון זיין שווער דער ייטב לב?

[חמרא טבא]

אויב איז די ייטב לב געגאנגן פארוואס טאקע זענען דער עצי חיים און דער סאטמאר רב נישט געגאנגן?

[פערפעקט]

אויב איז די ייטב לב געגאנגן פארוואס טאקע זענען דער עצי חיים און דער סאטמאר רב נישט געגאנגן?

בנו בעל קדושת יו"ט זי"ע כבר לא הלך כלל בעת הדלקת הנרות עם השטריימל, ובשנה הראשונה לאחרי הסתלקות אביו כבר לא הלך עם השטריימל. וכששאלו אותו למה אינו הולך בשטריימל כמו אביו, ענה: בתור אדם פרטי לא היה נוהג אבי ללבוש השטריימל שזה רק מנהג צדיקים. ורק לכבוד הציבור היה ראוי שאלבוש שטריימל, אך לא עלה בדעתי שיבואו אנשים לראות את עבודתי.
(מכתבי החסידים)

[חמרא טבא]

למעשה קומט אויס אז די אחים הקדושים משינאווא קשאנוב וקרייז און זייער נעפיו מהרש מבאבוב זענען נישט געגאנגן און דער גארליצער רב איז יא געגאנגן

[פערפעקט]

הרה"צ ר' ברוך הלברשטאם זצ"ל מגארליץ סיפר שאביו הגה"צ רבי אלישע זצ"ל אב"ד גארליץ ג"כ לא לבש בגדי שבת, הגם שאביו הגה"ק רבי ברוך זצ"ל כן נהג כך, משום שהיה סמוך כמה שנים אחרי חתונתו על שולחן חותנו הגה"ק מהארנסטייפל זי"ע והוא גם לא לבש בגדי שבת, ולכך הלך בעקבותיו ונהג כמוהו.

[גרויסע-גדולה]

איינער קען ביטע א טובה טון און ארויפלייגן דא דער באבוב'ער כל מקדש?
עס מוז נישט זיין פענסי און פראפעשענאל.
יישר כח