אזוי וו מ׳האט געשמועסט וועט לייט נישט ווערן נשפע פון די ספיד וואו ער גייט ארויס, און נעמט נישט צו קיין שנעלקייט אויך אויב ער פליט ארויס פון די שנעלסטע ספעיס שיף
פארוואס אבער ווערט די לייט נישט נשפע?
איינשטיין איז געגאנגען און געמאכט א שפרינג אנשטאט צו טרעפן די סיבה פארוואס דאס געשעהט, האט ער קודם גענומען די מסקנה אז זעהט אויס לייט קען בשום איין אופן נישט גיין שנעלער ווי דעם שנעלקייט וואס ער לויפט. און מיט דעם אראפ געלייגט א הנחה אז קיין שום זאך אין די וועלט קען נישט אריבער גיין די ספיד אוו לייט, וואס דאס באטרעפט 299,792,458 ק״מ פער סעקנד.
צו אנצייכענען די נומבער נוצט מען די לעטער c, דהיינו אויב וויל מען זאגן אז איינער רוקט זיך אויף 299,792,458 ק״מ פער סעקנד וועט מען זאגן ער רוקט זיך מיט א c שנעלקייט.
פאר מ׳גייט ווייטער דארף מען זיך אפשטעלן און פרעגן, וואס איז די נומבער און פארוואס האט לייט אפגעמאכט אז ער גייט נאר 299,792,458 ק״מ א סעקנד.
די ענטפער איז אז נישט לייט האט אפגעמאכט אז ער גייט 299,792,458 ק״מ פ״ס, נאר אונז האבן אפגעמאכט אז די שנעלקייט וואס לייט גייט אין א סעקנד איז 299,792,458 ק״מ.
די וועג צו מעסטן פלאץ פלעגט זיין אמאל יעדע פלאץ ווי זיי האבן אפגעמאכט, לאמיר נעמען לדוגמא די פיס וואס מיר נוצן, א פיס איז א מאס וואס מ׳האט אפגעמאכט אז מ׳גייט נוצן צו מעסטן ווייל דאס איז די לענג פון א עוורידזש פיס, מ׳האט ארפגעשטעלט א געוויסע לענג אז דאס גייט מען רופן פיס, אזוי ווען מ׳רעדט זאל מען וויסן וואס מ׳רעדט, און נישט אז איך זאג פאר איינעם 30 פיס לאנג וועט ער מיר אן קוקן ווי א גולם און נישט פארשטיין ווי לאנג איז מיין כונה.
ס׳פלעגט זיין צענדליגער (60 70) מיני וועגן פון מעסטן, אבער איינמאל די מסחר וועלט איז געווארן פאראייניגט האט מען געמיזט אפמאכן איין מאס וואס יעדער זאל נוצן.
ביים ״מהפכה הצרפתית״ האבן זיי אריבער צום צענער מעסטער, דאס הייסט אז יעדער מאס זאל באשטיין פון צען, דאס האט מען געטוען ביי אלע מיני מעסטן, וואג, נפח און מעס.
אנשטאט צו דארפן נוצן די אלטע וועג פון 12 אונסעס א גאלן און 12 אינטשעס א פיס.
די מעלה פון צען איז זייער פארשטענדליך, סאיז גרינגער און שנעלער צו רעכענען. וואס בעצם די אלטע וועג איז אויך געווען גבעיסט אויף א מהלך ס׳זאל זיין גרינגער צו רעכענען,
די נמבער 360 טיילט זיך אין (כמעט) אלע וועגן, האלב, פערטל, דריטל וכו׳
2 = 180
3 = 120
4 = 90
5 = 72
6 = 60
8 = 45
9 = 40
10 = 36
און פון דארט שטאמט די 60 סעקנדס (360 צוטיילן אין 6)
און די 12 שעה (360 אין 30)
למעשה ביז היינט ניצט מען נאך ביים מעסטן דיגרי 360 אלס א פולע רינג, 180 אלס האלב וכו׳
ביים טוישן די מעסטן יוניטס האבן זיי אויך געטוישט צייט-יוניטס צו 10 טעג א וואך, 10 שעה א טאג, און 100 סעקנדס א שעה.
אבער דא האט זיך געשאפן א פראבלעם ווייל ביז היינט האט יעדן טאג באשטאנען פון 86,400 סעקנדס (60*60*24) אבער יעצט האט מען געדארפט האבן אין א טאג 100000 סעקנדס.
וואס מ׳טוט אין אזא צייט אז מ׳טוישט די הגדרה פון א סעקנד, און זיי האבן טאקע קלענער געמאכט מיט 14% יעדן סעקנד.
א שטארקע זאך וואס מהאט פארדינען איז אז אנשטאט צו נישט ארבעטן איינמאל אין 7 טעג האט מען נישט געארבעט נאר איין מאל אין 10 טעג.
למעשה האט זיך עס נישט אויסגעארבעט, לויט זיי ווייל די קאטוילשיע קירכע האט לוחם געווען קעגן אוועק נעמען דעם שבת.
אבער וואס זיי באהאלטן איז אז די עולם האט פשוט נישט קאפערירט, דער מענטש איז באשאפן געווארן און איז אויסגעשטעלט אז ער דארף א אפרוה איינמאל אין 7 טעג, און טוישן צו א אפרוה איינמאל אין 10 טעג האט פשוט נישט געארבעט.
למעשה רוב וועלט איז שוין אריבער אויפן מהלך פון מעסטן מיט צענערס (אויסער ביי צייט), חוץ פון אונזער גרויסע אמעריקע, סאיז א שטיקל היסטוריע פונקטליך וואס און פארוואס אבער דאס איז די מעשה אז ביי אונז ניצט מען די אלטע וועג. אין די מיליטער נוצן זיי יא די נייע וועג.
לעניננו די זעלבע מהלך מיטן מעטער.
מ׳איז אריבער פון די אלטע וועג צום צענער יונעט, האט מען דאך געדארפט אפמאכן די מאס ווי לאנג (=ווייט) זאל זיין די נייע מאס, די פרענטש חברה וואס האבן געשטאנען אונטער דעם, האבן אראפגעלייגט די מאס, מ׳האט געמאסטן די ווייטקייט פון נארט פאול ביזן קו המשוה און מ׳האט דאס צוטיילט אויף 10,000,000, און יעדע חלק האט מען אנגעריפן מעטער. מיט די צייט ווען מ׳האט אנגעהויבן קענען פונקטליכער מעסטן זאכן האט מען יעדן מאל געפיקסט אביסל די מאס. איינמאל מ׳איז צוגעקומען אז לייט האט אייביג א באשטומטע מאס האט מען גענומען די לייט און איהם אראפ געלייגט אלטס דער מכריע. לאמיר זאגן אז לויט די אלטע וועג איז לייט געפלויגן מיט א האלבע מעטער מער, האט מען געפיקסט די מאס צו א גאראדע נומבער וואס דאס איז די נאמבער 299,792,458.
צוריק צו אונזער נושא, לייט שטייט אויף זיין ספיד, האט איינשטיין אראפ געלייגט אז זעהט אויס מקען נישט בשום אופן אריבער גיין די שנעלקייט
אבער דא פאלן מיר אריין אין א פראבלעם אונז ווייסן דאך אז ווי מער כח איך לייג אריין צו שטופן א זאך וועט ער גיין שנעלער,
נו לאמיר נעמען א שטיין און איהם שטופן, און נאכדעם שטופן נאך שנעלער, און נאך שנעלער, און נאך שנעלער ביים סוף וועט ער דאך אנקומען צו די שנעלקייט פון לייט, וועלן מיר איהם שטופן נאכשנעלער, און.. ער וועט פליען שנעלער ווי לייט.
האט איינשטיין געזאגט, ניין, ער וועט קיינמאל אנקומען אהין, ווייל ווי שנעלער מפליהט אלטס שוערער ווערט מען און קומט אויס אז מדארף לייגן דאפלט כח, ווען מוועט אריין לייגן אזוי פיל כח אז די זאך וועט פליען וועט ער ווערן איבערגדרייט צו ענערגיע
און דאס איז די באוויסטע איינשטיינס חשבון
E=mc2
e = ענערגיע
m - מעס (חומר)
ענערגיע איז ווען א חומר פליט c
די 2 איז ווייל ווי גשמועסט אויב מלייגט אריין כח צו שטופן c ווערט ער דאך שווערערע און ער וועט גיין שטאטער ווי סי, נאר ווען מוועט איהם שטופן סי טיימס סי (cxc) וועט ער אנקומען דארט.
דאס איז למעשה וואס שטעקט אונטערן אטאם באמבע און אזוי אויך די וועג צו איבערדרייען אין א ריאקטער חומר צו ענערגיע.
ווער סהאט פארשטאנען וועט אויך פארשטיין וואס די גאונות פון איינשטיין איז געווען, אנדערש ווי ביז איהם האט סייענס געווען געביעסט מער ווייניגער אויף 1 פלאס 1 ער איז געקומען און אנשטאט צו גיין ווייטער און רעכענען דעם חשבון האט ער אוועק געווארפן דעם שכל און געמאכט הנחות ווייל אזוי, און צוריק געקומען מסביר זיין וואס געשהעט.
יעצט קומט אונזער רואיג! און פרעגט א שאלה ווי קען איינשטיין זאגן אז מקען נישט אריבער גיין די שנעלקייט פון לייט
איך האב א מעשה וואס איינער וועט מעסטן ווי דער צוווייטער גייט אריבער די שנעלקייט
די רעכטע ספעיס שאטל פליט אויף 150 טויזנט ק״מ פער סעקנד, און די לינקע אויף 151 קומט דאך אויס אז יעדער פון זיי ווען ער מעסט דעם צווייטן מעסט ער אז יענער רוקט זיך אוועק פון איהם מיט א שנעלקייט פון 301 טויזנט ק״מ פער סעקנד.
און ווי געשמועסט קען מען נישט פראוון און וויסן פון אינעווייניג אדער פון עני עקספירימענט אז מרוקט זיך, סא יעדער האלט אז ער שטייט און יענער פליט אויף 301 טויזנט ק״מ פער סעקנד.
רואיג, דאס איז דיין שאלה,ריכטיג?
אחד היה אברהם - שעבד את ה' רק על ידי שהיה אחד, שחשב בדעתו שהוא רק יחידי בעולם ולא הסתכל כלל על בני העולם!