אינטרעסאנטע שאלות בנוגע עשרת ימי תשובה
די אחראים: אחראי,גבאי ביהמד
אינטרעסאנטע שאלות בנוגע עשרת ימי תשובה
איך עפן דעם אשכול פאר טשיקאווע שאלות פאר די הייליגע טעג, וועלכע זענען דאכציך נישט אויס געשמועסט געווארן אין די ספרים
וזה החלי
א) אז איינער האט געכאפט און געדאוונט פאר סליחות זאגן, לאמיר ממליץ טוב זיין אויף אים ער האט געוואלט כאפן זמן תפלה למשל, האט ער קיין פארנט אויך נישט געזאגט, וואס זאל ער פריער זאגן סליחות אדער פארנט?
ב) היות עס זענען דא אזעלכע וועלכע ווילן באגליקן דעם עולם נישט צו פארגעסן המלך הקדוש וועלן זיי שרייען הויך אינמיטן שמו״ע המלך הקדוש, דארף איך ענטפערן אמן אדער נישט, און וואס טיצעך אויב שטיי איך במקום שאין להפסיק אלא לאמן של האל הקדוש ושומע תפלה, דארף איך אויף דעם יחיד׳ס ברכה אויך מפסיק זיין?
ג) י״ג מדות דארף מען זאגן בציבור, ווילאנג הייסט בציבור, א סעקונדע ווען דער ציבור האט שוין אגעזאגט קען איך מיט זאגן, אדער דארף איך שוין זאגן מיט די טראפן?
ד) אויב האלט איך סוף שמונה עשרה פאר ׳בספר חיים׳ אויב וועל איך עס זאגן וועל איך פארפאסן קדושה בציבור, דהיינו דער בעל תפלה האט שוין אנגעהויבן חזרת הש״ץ און אויב אייל איך מיך צי וועל איך קענען מיט זאגן קדושה מיטן ציבור, מעג איך, אדער דארף איך, אויסלאזן בספר חיים וכו׳ און שנעל ענדיגן די ברכה המברך את עמו ישראל בשלום, כדי צו מיט זאגן קדושה בציבור, אדער נישט נאר איך דארף זאגן כסדר שתקנו הגאונים, בסםר חיים וכו׳ אפילו ס׳איז אויפן חשבון פון קדושה?
ווער ווייסט
וזה החלי
א) אז איינער האט געכאפט און געדאוונט פאר סליחות זאגן, לאמיר ממליץ טוב זיין אויף אים ער האט געוואלט כאפן זמן תפלה למשל, האט ער קיין פארנט אויך נישט געזאגט, וואס זאל ער פריער זאגן סליחות אדער פארנט?
ב) היות עס זענען דא אזעלכע וועלכע ווילן באגליקן דעם עולם נישט צו פארגעסן המלך הקדוש וועלן זיי שרייען הויך אינמיטן שמו״ע המלך הקדוש, דארף איך ענטפערן אמן אדער נישט, און וואס טיצעך אויב שטיי איך במקום שאין להפסיק אלא לאמן של האל הקדוש ושומע תפלה, דארף איך אויף דעם יחיד׳ס ברכה אויך מפסיק זיין?
ג) י״ג מדות דארף מען זאגן בציבור, ווילאנג הייסט בציבור, א סעקונדע ווען דער ציבור האט שוין אגעזאגט קען איך מיט זאגן, אדער דארף איך שוין זאגן מיט די טראפן?
ד) אויב האלט איך סוף שמונה עשרה פאר ׳בספר חיים׳ אויב וועל איך עס זאגן וועל איך פארפאסן קדושה בציבור, דהיינו דער בעל תפלה האט שוין אנגעהויבן חזרת הש״ץ און אויב אייל איך מיך צי וועל איך קענען מיט זאגן קדושה מיטן ציבור, מעג איך, אדער דארף איך, אויסלאזן בספר חיים וכו׳ און שנעל ענדיגן די ברכה המברך את עמו ישראל בשלום, כדי צו מיט זאגן קדושה בציבור, אדער נישט נאר איך דארף זאגן כסדר שתקנו הגאונים, בסםר חיים וכו׳ אפילו ס׳איז אויפן חשבון פון קדושה?
ווער ווייסט
יהיה כן האט געשריבן:ג) י״ג מדות דארף מען זאגן בציבור, ווילאנג הייסט בציבור, א סעקונדע ווען דער ציבור האט שוין אגעזאגט קען איך מיט זאגן, אדער דארף איך שוין זאגן מיט די טראפן?
לגבי הגדת עדות קען דער צווייטער אנהייבן תוך כדי דיבור פון ווען דער ערשטער האט גענדיגט דאכציך.
יהיה כן האט געשריבן:ד) אויב האלט איך סוף שמונה עשרה פאר ׳בספר חיים׳ אויב וועל איך עס זאגן וועל איך פארפאסן קדושה בציבור, דהיינו דער בעל תפלה האט שוין אנגעהויבן חזרת הש״ץ און אויב אייל איך מיך צי וועל איך קענען מיט זאגן קדושה מיטן ציבור, מעג איך, אדער דארף איך, אויסלאזן בספר חיים וכו׳ און שנעל ענדיגן די ברכה המברך את עמו ישראל בשלום, כדי צו מיט זאגן קדושה בציבור, אדער נישט נאר איך דארף זאגן כסדר שתקנו הגאונים, בסםר חיים וכו׳ אפילו ס׳איז אויפן חשבון פון קדושה?
וואס עפעס אויסלאזען? [מסברא].
ונפשי יודעת מאד ידיעה ברורה שאין ביצת הנמלה כנגד הגלגל העליון צעירה כאשר חכמתי קטנה ודעתי קצרה (הקדמת הרמב"ן לפירושו עה"ת)
isolated האט געשריבן:געזעהן פון רבי שלמה זלמן, אז ס'איז נישט שיין אויסצושרייען "המלך" "יעלה ויבוא" ווען מ'איז עומד לפני המלך...
מתאמרא משמי' דרבינו בעל דברי יואל מסאטמאר זי"ע אז ער פלעגט יא זאגן אביסל העכער, פשוט אלס פראקטישע עצה, אזוי געדענקט מען זיכער אז מען האט געזאגט, בנוסף להשומעים, און מען לעבט נישט אין א ספק
אידעלע זיי פרייליך, שטארק דיך שטארק דיך אצינד, ווייל דו ביסט דאך א בן מלך, דעם באשעפער'ס קינד.
קען זיין אז דו ביסט גערעכט, איך טראכט נאר אז שמו"ע איז א חיוב אקרקפתא דגברא ער זאל זאגן 'זיין' שמו"ע בציבור, ממילא איז מובן אז ער איז מחוייב צו טוהן א השתדלות - לדלג - דאס מקיים צו זיין, משא"כ קדושה בציבור איז לכאורה נאר א חיוב מיטצוזאגן מיט'ן ציבור לכשיבוא לידי כך, אבער נישט אז ער זאל זיין מחוייב 'פון פריער' זיך אריינצולייגן אין א מצב אז ער זאל קענען זאגן קדושה בציבור, וכ"ז בדרך אפשר.
ונפשי יודעת מאד ידיעה ברורה שאין ביצת הנמלה כנגד הגלגל העליון צעירה כאשר חכמתי קטנה ודעתי קצרה (הקדמת הרמב"ן לפירושו עה"ת)
מי יודע האט געשריבן:מתאמרא משמי' דרבינו בעל דברי יואל מסאטמאר זי"ע אז ער פלעגט יא זאגן אביסל העכער, פשוט אלס פראקטישע עצה, אזוי געדענקט מען זיכער אז מען האט געזאגט, בנוסף להשומעים, און מען לעבט נישט אין א ספק
אין בקודש פנימה ברענגען זיי אז דער רב ז"ל פלעג זאגן הויך יעדע זאך וואס האט א שינוי יעו"י, ותן ברכה, מוריד הטל, וכו' וכו' און נאכער פלעג ער פרעגן די משמשים צי ער האט טאקע ריכטיג געזאגט
מִ֚י כְּהֶ֣חָכָ֔ם וּמִ֥י יוֹדֵ֖עַ פֵּ֣שֶׁר דָּבָ֑ר חָכְמַ֤ת אָדָם֙ תָּאִ֣יר פָּנָ֔יו וְעֹ֥ז פָּנָ֖יו יְשֻׁנֶּֽא׃
לגבי שאלה ג' לכאורה יש לדמות לדברי תרוה"ד המפורסמין לגבי עניית איש"ר וקדושה, דכל עוד אחד מן הציבור עדיין לא גמר, מיקרי עוד בציבור אם מתחיל אז. ומש"כ שוטה לא הבנתי, דמאי שייאטי' דהגדת עדות להכא? שם הרי לא בעינן ציבור, ועוד שאם כדבריו למה הוצרך התרוה"ד לאם אחד עדיין אומר, הול"ל בפשיטות דעד תוכ"ד של גמר הציבור מיקרי בציבור.
לגבי שאלה ד', הנה מבואר להדיא בפוסקים שאין לדלג יעלה ויבוא במעריב של ר"ח, כדי לענות על קדיש תתקבל, וגם כתבו הפוסקים שאין לומר נוסח קצר (כגון שלום רב במקום שים שלום, או מודים דרבנן במקום "מודים דאורייתא"...) כדי להגיע לקדושה עם הש"ץ, על כן נראה לכאורה דה"ה לעניננו.
לגבי שאלה ד', הנה מבואר להדיא בפוסקים שאין לדלג יעלה ויבוא במעריב של ר"ח, כדי לענות על קדיש תתקבל, וגם כתבו הפוסקים שאין לומר נוסח קצר (כגון שלום רב במקום שים שלום, או מודים דרבנן במקום "מודים דאורייתא"...) כדי להגיע לקדושה עם הש"ץ, על כן נראה לכאורה דה"ה לעניננו.
מִ֚י כְּהֶ֣חָכָ֔ם וּמִ֥י יוֹדֵ֖עַ פֵּ֣שֶׁר דָּבָ֑ר חָכְמַ֤ת אָדָם֙ תָּאִ֣יר פָּנָ֔יו וְעֹ֥ז פָּנָ֖יו יְשֻׁנֶּֽא׃
גראדע כאפ איך זיך יעצט אז עפעס א מרגניתא האבן מיר יא פון שוטה'ס צושטעל, והוא, אז טייל אנשי מעשה פירן זיך אז אויב האט מען פארפאסט ויכולו פרייטיג צונאכטס רופט מען צו איינעם צו זאגן מיט אים צוזאמען (וכבר נוסד כולל מיוחד ע"ז, ואכמ"ל...) ווייל הגדת עדות דארף זיין צוויי, לפי"ז, קומט דאך אויס בפשיטות אז תוכ"ד וואס דער ציבור אדער א צווייטער האבן געענדיגט זאגן ויכולו, קען מען זיך נאך מיטכאפן עס זאל זיין כשרע עדות.
מִ֚י כְּהֶ֣חָכָ֔ם וּמִ֥י יוֹדֵ֖עַ פֵּ֣שֶׁר דָּבָ֑ר חָכְמַ֤ת אָדָם֙ תָּאִ֣יר פָּנָ֔יו וְעֹ֥ז פָּנָ֖יו יְשֻׁנֶּֽא׃
שוטה האט געשריבן:לגבי הגדת עדות קען דער צווייטער אנהייבן תוך כדי דיבור פון ווען דער ערשטער האט גענדיגט דאכציך.
א טעות העולם, עי' מכות ו. וסנהדרין לא. בתוס' ותראה דדוקא לענין הזמה או גם לענין נמצא א' קא"פ בעינן תוכ"ד. וביותר מפורש בפסקי הרי''ד מכות ה: סוד''ה מתני' על פי דלא בעי' תוכ''ד.
היודע כל החכמות אם אינו אוהב החכמה אינו חכם אלא טפש הוא, אחר שאינו אוהב, כי היא הדעת. אך האוהב אותה ומתאוה אלי' אע"פ שאינו יודע כלום הרי"ז נקרא חכם, שעכ"פ תשיג אל החכמה האמיתית ודעת אלקים תמצא. (רבינו יונה אבות רפ"ד)
קודם כל שכוח פאר אלע מגיבים, ובפרט פאר מי חכם, עמיר מעיין זיין (ווייל מ'קען מחלק זיין פון יעלה ויבוא וואס איז מתקנת אנשי כנסת הגדולה ומסדר התפלה, [אך אין צריכים לחזור אם שכח במעריב מפני שאין מקדשין את החודש בלילה], משא"כ בספר חיים איז נישט מתקנת אנשי כנה"ג נאר א הוספה פון די שפעטערע)
דער צישטעל צו ויכולו אדער עדות, ביי עדות איז עס א גמרא מפורשת אז תוכ"ד איז זיך מצטרף, ממילא וואס איז נוגע עדות איז זיך מצרף וכן לדין ויכולו, אבער י"ג מדות עס זאל הייסן כתפלה בציבור, דאס האט דאך גארנישט מיט עדות איינגעלייגט, און ס'יז מעגליך אפילו אז כל זמן שעסוקין באותו ענין הייסט נאך בציבור, (דהיינו ביז מען הייבט נישט אן דעם נעקסטן פיוט), אזוי מיר זעהן ביי אנדערע ענינים, ווי ביי היסח הדעת, אדער קידושין, כנלע"ד בדרך אפשר, ותן לחכם וכו'.
הער אוהב חכמה האקט
פארהאן אויף דעם אן אריכות אין די אחרונים, והיטב אשר האריך בזה בספר דברי יחזקאל (סלאבאדקא) אני כותב מזכרון מגירסא דינקותא, ועדיין יל"ע בפנים
דער צישטעל צו ויכולו אדער עדות, ביי עדות איז עס א גמרא מפורשת אז תוכ"ד איז זיך מצטרף, ממילא וואס איז נוגע עדות איז זיך מצרף וכן לדין ויכולו, אבער י"ג מדות עס זאל הייסן כתפלה בציבור, דאס האט דאך גארנישט מיט עדות איינגעלייגט, און ס'יז מעגליך אפילו אז כל זמן שעסוקין באותו ענין הייסט נאך בציבור, (דהיינו ביז מען הייבט נישט אן דעם נעקסטן פיוט), אזוי מיר זעהן ביי אנדערע ענינים, ווי ביי היסח הדעת, אדער קידושין, כנלע"ד בדרך אפשר, ותן לחכם וכו'.
הער אוהב חכמה האקט
פארהאן אויף דעם אן אריכות אין די אחרונים, והיטב אשר האריך בזה בספר דברי יחזקאל (סלאבאדקא) אני כותב מזכרון מגירסא דינקותא, ועדיין יל"ע בפנים
אוהב חכמה האט געשריבן:שוטה האט געשריבן:לגבי הגדת עדות קען דער צווייטער אנהייבן תוך כדי דיבור פון ווען דער ערשטער האט גענדיגט דאכציך.
א טעות העולם, עי' מכות ו. וסנהדרין לא. בתוס' ותראה דדוקא לענין הזמה או גם לענין נמצא א' קא"פ בעינן תוכ"ד. וביותר מפורש בפסקי הרי''ד מכות ה: סוד''ה מתני' על פי דלא בעי' תוכ''ד.
אוהב חכמה לא ישבע חכמה. אולי תחכים ע"ה כמוני, אויב איז נישט גוט תוכ"ד, וויאזוי דען איז מען מצרף די 2 עדים פאר איין כת? צוזאמען קען מען דאך נישט זאגן ווייל תרי קלי לא משתמעי, ושמא כוונתך להיפוך דגם יותר מתוכ"ד מהני לצרפם לכת אחד? ווילאנג דען איז דער שיעור?
מִ֚י כְּהֶ֣חָכָ֔ם וּמִ֥י יוֹדֵ֖עַ פֵּ֣שֶׁר דָּבָ֑ר חָכְמַ֤ת אָדָם֙ תָּאִ֣יר פָּנָ֔יו וְעֹ֥ז פָּנָ֖יו יְשֻׁנֶּֽא׃
מי חכם האט געשריבן:אוהב חכמה האט געשריבן:שוטה האט געשריבן:לגבי הגדת עדות קען דער צווייטער אנהייבן תוך כדי דיבור פון ווען דער ערשטער האט גענדיגט דאכציך.
א טעות העולם, עי' מכות ו. וסנהדרין לא. בתוס' ותראה דדוקא לענין הזמה או גם לענין נמצא א' קא"פ בעינן תוכ"ד. וביותר מפורש בפסקי הרי''ד מכות ה: סוד''ה מתני' על פי דלא בעי' תוכ''ד.
אוהב חכמה לא ישבע חכמה. אולי תחכים ע"ה כמוני, אויב איז נישט גוט תוכ"ד, וויאזוי דען איז מען מצרף די 2 עדים פאר איין כת? צוזאמען קען מען דאך נישט זאגן ווייל תרי קלי לא משתמעי, ושמא כוונתך להיפוך דגם יותר מתוכ"ד מהני לצרפם לכת אחד? ווילאנג דען איז דער שיעור?
כוונתי כצד ב' כמובן (אטו בחד פומא קא מסהדי), דער שיעור איז ישיבת בי"ד אדער עסוקים באותו ענין (יש לדייק מחלוקת בזה מלשונות הראשונים, עי' בסוגיא שם כי אין זמני פנוי כעת להאריך).
היודע כל החכמות אם אינו אוהב החכמה אינו חכם אלא טפש הוא, אחר שאינו אוהב, כי היא הדעת. אך האוהב אותה ומתאוה אלי' אע"פ שאינו יודע כלום הרי"ז נקרא חכם, שעכ"פ תשיג אל החכמה האמיתית ודעת אלקים תמצא. (רבינו יונה אבות רפ"ד)
כבר היתה מילתינו אמורה בתגובה ראשונה שלי באשכול, אז דער דמיון פון י"ג מידות צו הגדת עדות איז לדעתי קיין דמיון נישט, דער מו"מ דא איז ויכולו וואס עס איז דא ווער עס איז מהדר לכתחילה צו האבן די גדרי עדות (ומסתמא גם מהרהרים בתשובה בשעת שמו"ע וע"כ מאחרין), וק"ל.
מִ֚י כְּהֶ֣חָכָ֔ם וּמִ֥י יוֹדֵ֖עַ פֵּ֣שֶׁר דָּבָ֑ר חָכְמַ֤ת אָדָם֙ תָּאִ֣יר פָּנָ֔יו וְעֹ֥ז פָּנָ֖יו יְשֻׁנֶּֽא׃
הערה קצרה, דער ענין צו זאגן ויכולו צוויי צוזאמען שטייט אין משנ"ב (סי' רס"ח סקי"ט), אלזא, מ'קען עס נישט אינגאנצען אפווארפן אלס "קיין הלכה נישט". פון די צווייטע זייט, וואס ס'זעט אויס פון מי חכם'ס ווערטער כאילו די נידון איז צווישן יא מהדר זיין אדער נישט מהדר זיין, לדעת החזו"א (סי' לח ס"ק י') זאל מען דייקא נישט זוכן א צווייטן מיטצוזאגן, "ויש לחוש דמיחזי כמעמיד עדים על מעשה בראשית".
היודע כל החכמות אם אינו אוהב החכמה אינו חכם אלא טפש הוא, אחר שאינו אוהב, כי היא הדעת. אך האוהב אותה ומתאוה אלי' אע"פ שאינו יודע כלום הרי"ז נקרא חכם, שעכ"פ תשיג אל החכמה האמיתית ודעת אלקים תמצא. (רבינו יונה אבות רפ"ד)
- שנאפס
- שר עשרת אלפים
- תגובות: 17010
- זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג סעפטעמבער 12, 2011 9:59 pm
- לאקאציע: אויף די קרעטשמע פאליצעס
איך האב געהערט א וויזניצער זאגן לעילא לעילא, זיי זאגן אויך א האלבן קדיש
kraitchmah עט גימעיל
באקומט סטאקס בחנם
באקומט סטאקס בחנם
יעצט באמערקט די תגובה
ידעתי מזה, איך ברענג דאך אבער א ראשון (וואס כמדומה ווערט נאכנישט געברענגט).
יהיה כן האט געשריבן:הער אוהב חכמה האקט
פארהאן אויף דעם אן אריכות אין די אחרונים, והיטב אשר האריך בזה בספר דברי יחזקאל (סלאבאדקא) אני כותב מזכרון מגירסא דינקותא, ועדיין יל"ע בפנים
ידעתי מזה, איך ברענג דאך אבער א ראשון (וואס כמדומה ווערט נאכנישט געברענגט).
היודע כל החכמות אם אינו אוהב החכמה אינו חכם אלא טפש הוא, אחר שאינו אוהב, כי היא הדעת. אך האוהב אותה ומתאוה אלי' אע"פ שאינו יודע כלום הרי"ז נקרא חכם, שעכ"פ תשיג אל החכמה האמיתית ודעת אלקים תמצא. (רבינו יונה אבות רפ"ד)
-
- שר ארבעת האלפים
- תגובות: 4040
- זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מאי 25, 2008 7:00 pm
- לאקאציע: נעבן סאטמאר
יהיה כן האט געשריבן:ב) היות עס זענען דא אזעלכע וועלכע ווילן באגליקן דעם עולם נישט צו פארגעסן המלך הקדוש וועלן זיי שרייען הויך אינמיטן שמו״ע המלך הקדוש, דארף איך ענטפערן אמן אדער נישט, און וואס טיצעך אויב שטיי איך במקום שאין להפסיק אלא לאמן של האל הקדוש ושומע תפלה, דארף איך אויף דעם יחיד׳ס ברכה אויך מפסיק זיין?
מען ענטפערט נישט.
ועמך כולם צדיקים
יהיה כן האט געשריבן:ב) היות עס זענען דא אזעלכע וועלכע ווילן באגליקן דעם עולם נישט צו פארגעסן המלך הקדוש וועלן זיי שרייען הויך אינמיטן שמו״ע המלך הקדוש, דארף איך ענטפערן אמן אדער נישט, און וואס טיצעך אויב שטיי איך במקום שאין להפסיק אלא לאמן של האל הקדוש ושומע תפלה, דארף איך אויף דעם יחיד׳ס ברכה אויך מפסיק זיין?
אויף די שאלה זאגט מען נאך א פסק בשם רביה"ק מסאטמאר זי"ע, אז אויף ברכות וואס זענען געמאכט צו זאגן פאר זיך שטיל, ענטפערט מען נישט קיין אמן
דאס איז נוגע אויך ווען מען הערט עלטערע אידן דאווענען, זאגט מען נישט קיין אמן.
דער רבי האט דאס געזאגט אויך לגבי די וואס פירן זיך צו זאגן הויעך די ברכה פון תפילין של ראש, זאגט מען אבער נישט קיין אמן דערויף
מקור? געדענק איך נישט, אדרבה אפשר קען איינער צוצייכענען