וויאזוי שרייבט מען אין א גט? שמונים מיט א ו', אדער שמנים חסר ו'?
די פוסקים ברענגען, מען זאל שרייבן 'שמנים' חסר ו', ווייל אין תנ"ך שטייט כמעט אלעמאל 'שמנים' חסר ו', נאר 6 מאל שטייט 'שמונים' מלא ו'. דעריבער גייט מען נאך רוב. אבער בדיעבד אויב מען האט עס געשריבן מלא ו', איז עס כשר.
אזוי שטייט אין שו"ת מהרי"ל החדשות סי' רג[1]; פנים מאירות חלק ב סי' פח[2]; ספר תירוכין סי' א[3]; ישועות יעקב אה"ע סוס"י קנד[4]; פתחי תשובה אה"ע סי' קכו ס"ק ט[5].
איך האב שוין געזען מערערע גיטין פון די תר"פ יארן, און אין אלע שטייט 'שמנים' חסר ו'. זע אין הערה[6] בילדער פון דריי גיטין. אזוי טרעפט מען אויך אין העתקות פון אלטע גיטין (סדר הגט למהר"י מינץ סי' קח; שו"ת פלא יועץ חלק ב סי' כו; קהילת צפרו, ג, עמ' 343).
אין יאר תר"פ איז געגעבן געווארן א גט אין בערלין, מיטן כתיב מלא 'שמונים' און מען האט עס גע'כשר'ט (חגור אפד סי' רנב). דאס זעלבע איז אויך געווען מיט א גט פון טאשקענט, יאר תר"פ (עטרת חזקיה, מזכרת גיטין, עמ' שו).
יעצט, אנהייב תש"פ, האט מען בודק געווען אין די ארכיוון פון בד"ץ העדה החרדית, און עס שטעלט זיך ארויס אז אין אלע גיטין פון די תר"פ יארן וואס זענען געגעבן געווארן אינעם בד"ץ שטייט 'שמונים' מלא ו'!
דאס האט מעורר געווען א פליאה ביי די חברי הבד"ץ, ווייל כאטש עס איז 100% כשר באין פקפוק, איז עס דאך נישט לכתחילה אזוי צו שרייבן!
זוכנדיג, איז געפונען געווארן א בריוו פון א פוילישן גדול, וועלכער שרייבט אין תרפ"א צום בד"ץ, אז עס וואונדערט אים פארוואס זיי שרייבן 'שמונים' מלא. די תשובה האט מען נישט. דאך שטעלט זיך ארויס, אז מען האט ווייטער אזוי געשריבן מלא, ביז די ענדע תר"פ יארן.
עס איז יתכן אז מען האט אזוי געשריבן על פי דברי הערוך השלחן אה"ע סי' קכו סעיף כז: "ודע, דשמונים הוא מלא ויו, אף על גב דשמנה חסר".
יודעי דבר זאגן, אז אינעם עדה"ח האט מען זיך אין יענע תקופה אסאך פארלאזט אויף די פסקים פונעם ערוה"ש.
עס בלייבט אבער דערווייל א פלא, אויף וואס דער ערוך השלחן בויעט זיין פסק.
יעצט איז די שאלה געווארן רעלאווענט אין בד"ץ העדה"ח און עס איז אויפגעברענגט געווארן די שאלה וויאזוי זיך לכתחילה צו פירן אין די יארן פון תש"פ-תשפ"ט.
די החלטה איז געבליבן, דארט ווייטער צו שרייבן: שמונים מלא, ווי עס איז דארט איינגעפירט געווארן דורך הגאוה"צ זצ"ל פאר 100 יאר צוריק.
-------
[1] זה לשונו: "נראה דיש לכתוב שמנים חסר ו' מדמנה המסורת ו' מלאים, אלמא דמיעוטא נינהו המלאים כדאמרינן גבי חיות ועופות גלוי וידוע כו' (לכך) [ולכך] מנה המיעוט, (כיון) [וכיון] דרובן חסרים לכתחילה עבדינן הכי ודיני' להיות חסר. והכי נמי בנימין י"א מלאים במסורת ואפי' הכי לא כתב מהר"א לכותבו מלא אלא משום דעיקר שם בנימין דאפי' קים לן הוה מלא. וכן רבינו בנימין הגדול חתם עצמו בכל דוכת' חסר והכי נמי אשכחן שלשה מלא וכן שלש ע"פ המסורת, ואפי' הכי מנהג פשוט לכותבו חסר, וכן שמנה. אף על גב דכתבתי כבר למר ספרי דווקנא הוה דכת' שמונה מלא, היינו שאין לפסול הגט בכך התם דאיתייה, אבל לכתחילה פשיטא דדינא דכולהו חסר. והא לא תיקשי דכתבינן העומד מלא כדאיתא במרובה אף על גב דהמסורת מנה המלאים, דנראה דהיינו טעמא דלא לישתמע עמד לשעבר ואנן בעינן יום הגירושין, אבל כל הני דמניינא דאי אפשר לקרותו לעניין מניין אלא כדינן, הילכך כתבינן כדיניה".
[2] זה לשונו: "נשאלתי איך לכתוב בגט שמנים אם חסר או מלא. גבי שמנה נזכר בטור ובש"ע [אה"ע] סימן קכ"ו דיש לכתוב חסר ואם כתב מלא כשר וכתב בח"מ משום דלפעמים הם כתובין כן ע"פ מסורה א"כ איך יש לנהוג בשמונים. תשובה: גבי שמונים נמי מצינו במסורה סוף בראשית ששה מלאים ויחי מתושלח וגו' ותשקוט הארץ דאהוד ויהי בשמנים שנה ויך במחנה אשור דמלכים ואם בגבורות שמונים שנה בהראותו את עשרו וגו'. ואני מניתי שע"פ רוב שמונים הוא חסר וכבר כבר רמ"א [אה"ע] בסוף סי' קכ"ט בהג"ה ודבר הנמצא בכתוב לפעמים חסר ולפעמי' מלא הולכים אחר הרוב א"כ הכי בנ"ד ע"כ יש לכתוב בשנת חמשת אלפים וארבע מאות ושמנים חסר כנ"ל לפע"ד".
[3] זה לשונו: "ושמנים חסר וי'ו, שכן הרוב. פנים מאירות".
[4] זה לשונו: "והנה מבואר בתשובת פנים מאירות חלק ב' סימן פ"ז דשמנים כותבין חסר, הואיל ובמסורה הרוב שמנים שבמקרא חסרים. ואם כן, לעתיד בשנת חמשה מאות ושמנים יכתבו חסר כדעת הרב הנ"ל. ועיין סי' קכ"ו בשלחן ערוך לענין 'שמנה', דיש לכתוב חסר, אם כתב מלא כשר בדיעבד, והוא הדין בזה".
[5] זה לשונו: "ועיין בתשו' אא"ז פנים מאירות ח"ב סי' פ"ז שכ' דתיבת שמונים יש לכתוב חסר דבמסורה הרוב שמונים שבמקרא חסרים. וכבר כתב הרמ"א בסי' קכ"ט סל"א שדבר הנמצא בכתוב לפעמים חסר ולפעמים מלא הולכים אחר הרוב ע"ש. ופשוט דאם כתב שמונים מלא כשר וכמו בשמנה, ועי' ס"ד בהגה, וכ"כ בס' ישועות יעקב ס"ס קנ"ד".
[6] א גט פון ק"ק ספרדים אין ירושלים:
- א.JPG (25.55 KiB) געזען 3711 מאל
א גט פון סינגאפור:
- ב.JPG (23.75 KiB) געזען 3711 מאל
און איינס פון לאבשין:
- ג.JPG (22.91 KiB) געזען 3711 מאל
